Improwizacja w teatrze nie jest czymś nowym, ale wcale nie tak powszechnym. Różna jest też skala wykorzystania technik improwizacyjnych na scenie. Czasami to przypadek, gdy aktor zręcznie ratuje sytuację „błędu”, tak by nikt się nie zorientował; czasem inwencja wykonawców, którym poczucie humoru i wyobraźnia podpowiadają, by coś wtrącić na gorąco; innym razem ustala się pewne momenty w przebiegu spektaklu, które przeznaczone są „do improwizacji”. Działania Impro Krk można by nazwać „improwizacją totalną”. To, co dzieje się na scenie, nie ma scenariusza, ale tylko pewne ramy, w których aktorzy będą się poruszali. Scenariusz zaś „pisze” zaproszona do współpracy publiczność, która decyduje, co i w jakich okolicznościach będzie się działo z bohaterem.
W ramach rozgrzewki na biennalowej scenie Impro Krk przy pomocy dzieci prowadzi rozmowę z ekspertem. W wyniku negocjacji z widownią okazuje się to ekspert od „jeździectwa basenowego”, trener tygrysów. Dowiadujemy się, że w wodzie można odnaleźć wspólną płaszczyznę porozumienia z tygrysami dzięki... konikom morskim. Bohater, z którym udajemy się w podróż, dostaje imię, cechy, lęki i marzenia od zaangażowanej widowni. To oni decydują, skąd wyjdzie (gdzie jest jego dom), z kim i jak wyruszy w podróż, kogo spotka po drodze i dokąd się uda. Dlatego każdy spektakl zespołu improwizatorów i publiczności jest inny i nigdy się nie powtórzy. Nasz bohater, Ignacy, wyrusza z ciasnej norki z pająkiem na wyprawę po największą pizzę, udaje się tam przy pomocy krowy, a pająka (którego się boi) zamienia w psa (o którym marzy). Treść jednak nie jest aż tak ważna jak proces, który do tego prowadzi. To, co motywuje dziecięcą publiczność, to sytuacja, w której mogą decydować, fantazjować, śmiać się, i w której ktoś ich słucha.
Mentorem zespołu aktorów krakowskiej PWST powstałej w 2016 roku jest Steen Haakon Hansen, wieloletni współpracownik Keitha Johnstone’a, angielskiego reżysera, mistrza improwizacji i trenera teatralnego, autora książki „Impro for storytellers”. Filozofia Keitha Johnstone’a bliska jest tej, która legła u podstaw terapii prowokatywnej. Źródłem działania jest tu zmiana myślenia o rzeczywistości. Keith Johnstone wzywa więc do „wysiłków” paradoksalnych: „nie koncentruj się”, „bądź nudniejszy”, „nie dawaj z siebie wszystkiego”. Takie podejście sprawia, że ludzie stopniowo uwalniają się od chęci bycia świetnym, stają się elastyczniejsi w działaniu i bardziej wrażliwi na drugą osobę, zaczynają też tworzyć bez wysiłku historie.
Wymaga to odwagi twórczej i zaakceptowania ryzyka błędu: tam, gdzie otwieramy się na eksperyment, gdzie porzucamy wysiłki „zachowania twarzy”, możemy okazać się śmieszni, dziwni, brzydcy, nieudani. Jednocześnie jednak możemy nagle odkryć coś nowego, poczuć falę kreatywności i dać jej się unieść. Widać to było wyraźnie w pewnym momencie improwizacyjnych ćwiczeń. Któreś dziecko z widowni, komentując jedną ze scen, rzuciło: „Coś nie wyszło”. Aktorzy natychmiast podjęli tę wypowiedź i „spożytkowali ją” dla kolejnej improwizacji: „I co teraz? / „Strasznie mi smutno.”/ „Będziemy musieli zmienić pracę, jechać w Polskę i założyć jakiś bar, może na stacji benzynowej...” itd. Ta krótka scena była odzwierciedleniem filozofii, która z błędu robi atut, z ryzyka – szansę, a krytykę obraca na swoją korzyść. Wychodzę rozbawiona do łez, z refleksją, że wszystkim nam tego potrzeba, nie tylko w teatrze. A przede wszystkim – dzieciom, które są na co dzień pod nieustanną presją ocen i negatywnych komunikatów. Efekty takiego wychowania i takiej edukacji bywają marne. Chciałoby się więc po kontakcie z Impro Krk powiedzieć, jak Keith Johnstone: „Don’t do your best!”.
„Wyrusz w drogę z bohaterem”, wyk. zespół improwizatorów Impro Krk
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze