Czas nie leczy ran
Rozmowa z DR. N. MED. ADAMEM WĘGRZYNOWSKIM

Do jakiego lekarza udać się z raną na nodze?
Nie ma oddzielnej specjalizacji lekarskiej, która oznaczałaby lekarza zajmującego się wyłącznie ranami. W naszej klinice są to interniści, angiolodzy, chirurdzy. Każdy z nich ma wieloletnie doświadczenie w leczeniu ran.

Czym są rany przewlekłe?
To rany, które nie chcą się goić przez min. 3 – 4 ty godnie, mimo zastosowanych terapii. Nie są to rany na przykład pooperacyjne – tzw. ostre.
‍
A czym jest zespół stopy cukrzycowej?
To obecność rany na stopie, czyli od kostek w dół, u pacjenta, który ma rozpoznaną cukrzycę. Jest to proces złożony związany z wieloma różnymi uszkodzeniami wywołanymi przez źle prowadzoną lub wieloletnią cukrzycę i polega głównie na tym, że uszkodzony układ nerwowy powoduje u pacjenta zaburzone czucie bólu, dotyku, temperatury. Brak czucia sprawia, że pacjent kaleczy się nie zdając sobie z tego sprawy, co doprowadza do powstania rany. Zdarza się, że rana powstaje spontanicznie co jest związane z niedokrwieniem stopy, które z kolei powoduje, że skóra staje się nieodżywiona i niedotleniona co doprowadza do jej martwicy. Tempo tego procesu może być bardzo szybkie lub wręcz przeciwnie – bardzo powolne.
‍
Czy da się wyleczyć stopę cukrzycową?
Tak, da się, mimo że bywa to bardzo trudne i złożone. Da się wyleczyć pod warunkiem, że będziemy działali ze ściśle określonymi zasadami i nie będziemy pozwalali sobie na odstępstwa i zaniedbania w leczeniu stopy.

To jak ją wyleczyć?
Po pierwsze trzeba dokładnie zbadać co jest przy czyną powstania takiej rany na stopie, żeby roz począć leczenie przyczynowe. A przyczyn może być wiele, z czego o dwóch najważniejszych już wspominałem: uszkodzenie układu nerwowego i miażdżyca tętnic wywołane przez cukrzycę. Czyli mówimy o tzw. stopie neuropatycznej lub o stopie niedokrwiennej. Każdy rodzaj różni się zasadniczo, jeśli chodzi o diagnostykę i leczenie. Często mamy też tzw. typ mieszany. Niebagatelne znaczenie ma obecność aktywnego zakażenia w ranie, które dodatkowo bardzo komplikuje leczenie.
‍
Czyli pierwsze kroki kierujemy zawsze do lekarza?
Zdecydowanie tak. Szukając lekarza należy pamiętać, że większość chirurgów, czy chirurgów naczyniowych zajmuje się ranami ostrymi. Rany przewlekłe wymagają innego podejścia. Tu na pacjenta spojrzeć trzeba nie tylko przez pryzmat samej rany, ale także przez pryzmat stanu pacjenta: kontroli samej cukrzycy, jego odżywienia, stanu mięśni, które w wyniku zmniejszonej mobilności, często kilkumiesięcznej – są osłabione, czy też jego chorób towarzyszących. Często takimi ranami są nie tylko te związane z zespołem stopy cukrzycowej, ale również odleżyny, czy rany związane z żylakami. Tymi również się zajmujemy, włącznie z leczeniem żylaków na miejscu – w Podovii.

Jakimi metodami leczycie żylaki?
Małoinwazyjnymi. Stosujemy kleje medyczne, ablację laserową lub ablację falami radiowymi.

Czy stopa cukrzycowa jest groźna?
Jest bardzo groźna. To powikłanie cukrzycy, które nie tylko pogarsza jakość życia chorego, ale przede wszystkim je skraca. Przeżywalność pacjentów po amputacji wynosi 50% w ciągu 5 lat. To śmiertelność wyższa niż przy raku prostaty, czy raku piersi.

Czy da się uratować stopę przed amputacją?
Zdecydowanie tak.

Jak to zrobić?
Przede wszystkim jak najszybciej skorzystać z pomocy lekarskiej. Nie próbować na własną rękę, bo czas ma tutaj ogromne znaczenie. I należy tu z całą mocą podkreślić, że nie ma domowych metod zagojenia rany na stopie cukrzycowej.

Jakie są metody leczenia ZSC?
To trudne pytanie. Kluczowym elementem jest odciążenie. W zaleceniach światowych towarzystw leczenia ran jest wymieniane na pierwszym miejscu.

Czy przy stopie cukrzycowej można chodzić?
Można, a w niektórych przypadkach nawet trzeba. Warunkiem jest założenie odpowiedniego, specjalistycznego zaopatrzenia stopy, a mianowicie niezdejmowalnej ortezy stopowo-goleniowej lub specjalnego buta „gipsowego”.

A po co fizjoterapia w stopie cukrzycowej?
W fazie gojenia umożliwia prawidłowe kształtowanie blizny oraz przyspiesza gojenie poprzez techniki manualne lub odpowiednio dobrane ćwiczenia poprawiające pracę mięśni stopy, a przez to prawidłowe ustawienie ścięgien i kości. A po zagojeniu zapobiega nawrotom.

Kiedy trzeba amputować stopę cukrzycową?
Dla nas amputacja jest ostatecznością. Kierujemy na nią bardzo rzadko i tylko wtedy, kiedy stopa uległa całkowitej martwicy i zagraża życiu pacjenta. To jedyne wskazanie. Musimy pamiętać, że amputacja jest dla pacjenta bardzo dużym kosztem fizycznym, psychicznym, a także społecznym, a także dużym zagrożeniem życia.

Ile kosztuje leczenie stopy cukrzycowej?
Im szybciej zakończymy leczenie tym koszt jest niższy. Przy czym nie myślę tu jedynie o kosztach materialnych. Na to składają się nie tylko podjęte procedury medyczne i zastosowane leki. Kluczowe znaczenie ma współpraca pacjenta. Bywa, że pacjent musi podjąć wysiłek ze swojej strony, np. zmienić sposób odżywiania, czy wykonywać zalecone ćwiczenia, czy też schudnąć. Podstawą jest dobra kontrola cukrzycy. Dlatego tak duży nacisk kładziemy na współpracę wielospecjalistyczną.

Czego unikać przy stopie cukrzycowej?
Przede wszystkim nie robić sobie krzywdy. Nie skracać paznokci ostrymi narzędziami, nie ścinać zgrubiałego naskórka. Nie moczyć stóp, nie używać kosmetyków złuszczających, nie nosić ciasnego obuwia. Większość pacjentów przez długi czas nie zdaje sobie sprawy, że jest pozbawiona czucia, więc nie czują bólu czy wysokiej temperatury. Często są to osoby starsze o mniejszej sprawności, czy gorszym wzroku. Towarzyszące czasem choroby stawów uniemożliwiają łatwy dostęp do stóp.

Czy w Podovii leczycie wyłącznie rany przewlekłe i zespół stopy cukrzycowej?
Nie tylko. Naszą drugą nogą jest leczenie żylaków i obrzęków. Mamy własną salę zabiegową, więc wykonujemy na miejscu zabiegi zamykające żylaki. Metodę dobieramy indywidualnie dla pacjenta, biorąc pod uwagę stan żył i ich wielkość. Trafiają do nas także pacjenci z problemami ortopedycznymi, rehabilitacyjnymi, chorobami nerek, źle kontrolowaną cukrzycą czy otyłością. Nasz interdyscyplinarny zespół gromadzi specjalistów, którzy wspierają się nawzajem.

Czyli nie trzeba mieć rany, żeby do was przyjść?
Absolutnie nie. Lekarze wspierający na co dzień zespół zajmujący się ranami to specjaliści w swoich dziedzinach: diabetologii, ortopedii, angiologii, nefrologii i flebologii. Pomagają pacjentom w zakresie swoich specjalizacji, także tym bez ran. Ale my na tym nie poprzestajemy. Po wyleczeniu ran oddajemy naszychpacjentów pod opiekę zespołu podologów i fizjoterapeutów, żeby prowadzili szeroko zakrojone działania profilaktyczne, od pielęgnacji, poprzez edukację,na doborze, czy też wykonaniu obuwia kończąc.