Spacerownik po poznańskich Targach [GALERIA]

?Polska będzie drugą Japonią?. Któż nie zna hasła Lecha Wałęsy? Na pewno zdecydowanie więcej osób słyszało niż weń uwierzyło. Co to hasło ma wspólnego z Poznaniem? Oto niespodzianka. To hasło padło właśnie tu ? w sali konferencyjnej Centrum Targowego.

Samo Centrum Targowe to jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków MTP. Powstał w latach 1971-72. To pierwszy budynek w Poznaniu gdzie zastosowano wówczas nowoczesną aluminiową ścianę kurtynową. Wnętrza wykończono luksusowymi jak na czasy PRL materiałami ? marmurem i egzotycznym drewnem. Architekci chwalą prostą bryłę budynku za wysmakowane proporcje. Kiedy zaczynano budowę Centrum, dyrekcja targów musiała wykazać władzom, że ta inwestycja przyniesie odpowiednie zyski. ? Jeden z sekretarzy KC pytał mnie o rentowność: ?Taki budynek, tyle milionów będzie kosztował, a obliczyliście ile z metra kwadratowego dewiz będziemy mieli?? ? wspomina na łamach Kroniki Miasta Poznania Zygmunt Węgrzyk, dyrektor MTP w latach 1966-73. ? Więc wróciliśmy z projektem do hotelu i tam wyliczyliśmy z ?sufitu", bo przecież ciężko było przewidzieć, jakie umowy, o jakiej opłacalności będą na tej powierzchni podpisywane.

W najbliższych latach budynek czeka lifting. W planach jest przesłonięcie budynku nowoczesną kurtyną wkomponowaną w elewację Holu Wschodniego.

Przed nami najbardziej charakterystyczny obiekt ? symbol poznańskich targów: iglica. Dziś smukła, przypominająca rakietę konstrukcja prześwituje przez szklane ściany holu wejściowego. Pierwotnie ? w 1911 r. stała tu jednak nie smukła lekka konstrukcja, ale potężna Wieża Górnośląska ? centralny punkt Wystawy Wschodnioniemieckiej. To pod jej pękatą sylwetką sto lat temu, 15 maja 1911 roku, otworzył wystawę przybyły z wielką pompą do Poznania następca tronu, książę Fryderyk Wilhelm. I to pod nią zgromadził się wielki tłum ciekawskich.

Wieża imponowała stalową konstrukcją zbudowaną przez Donnersmarckhütte-Aktien-Gesellschaft z Zabrza, według projektu prof. Hansa Pölzinga ? modernisty, protoplasty art déco i członka ruchu zwanego Werkbundem. ?Chciałem tchnąć życie w tę martwą materię? ? mawiał Pölzing o wysokiej na 52 metry i ważącej 1375 ton poznańskiej wieży, która nocą rozbłyskała światłem niczym gigantyczna latarnia morska. Nie była jednak tylko ozdobą i atrakcją turystyczną. Miała też znaczenie praktyczne.

W 1902 roku cesarz Wilhelm zgodził się bowiem na rozbiórkę fortyfikacji po lewej stronie Warty i miasto zaczęło się szybko rozrastać. Architekt prof. Joseph Stübben stworzył ustawę, która rozwinęła budownictwo w Poznaniu na terenach odzyskanych od wojska. Mnożyły się inwestycje, powstawały nowe ulice. Niemcy elektryfikowali i kanalizowali Poznań. A Wieża Górnośląska była wieżą ciśnień i powstała też po to, by poprawić dostęp poznaniaków do wody, zwłaszcza tych z Jeżyc i Łazarza. A przy okazji stała się też wizytówką miasta.

Po 1939 r. Niemcy wokół Wieży Górnośląskiej organizowali parteitagi. Od 1942 r. koncern lotniczy Focke Wulfa produkował na terenie Targów części do myśliwca Fw 190. Dlatego też Poznań i fabryka były celem kilku ataków alianckich, w tym wielkanocnego nalotu z 1944 roku. Nalot zrównał targi z ziemią. Po 1945 r. z 14 hal ocalało tylko kilka zewnętrznych ścian, a z wieży ? dolna część konstrukcji. Wykorzystano ją budując w 1954 r. iglicę. Na odsłoniętych elementach widać do dziś wgniecenia powstałe podczas ataku z 1944 r.

Walcowany korpus zburzonej wieży wykorzystywano jeszcze pod koniec lat 40. jako pawilon ZSRR, obok stanęły monumentalne socrealistyczne rzeźby robotników.

Nowy kształt wieży nadał Bolesław Schmidt w 1955 roku. Znana nam dziś iglica stanęła na obrysie poprzedniej budowli. Dwie dolne kondygnacje w kształcie walca podpierają kratownice iglicy. Nowa dominanta targów miała świadczyć o zerwaniu z pruską przeszłością miasta i stała się znakiem modernistycznej estetyki czasów socjalizmu.

Dziś iglica nie służy już wystawom. Organizuje się tu różne spotkania, rozdania nagród, w tym celu zamontowano tu wygodne fotele. I my się na nich rozsiądziemy, by obejrzeć dokumentalny film poświęcony historii targów?90 lat w stronę przyszłości? Marcina Januszkiewicza. Dowiemy się z niego m.in, dlaczego targowy wystawca z USA musiał ratować przed milicjantem Filipa Bajona, kto nie miał gdzie mieszkać bo gospodyni wynajęła jego pokój targowym gościom, posłuchamy twórcy festiwalu Malta Michała Merczyńskiego, który opowie co targi dają festiwalowi.

Wejście Wschodnie, hol wejściowy, albo potocznie Akwarium ? ten obiekt rozpoczyna nową erę w historii MTP. Powstał w 2003 r.

Architekci ze Studia ADS stanęli przed trudnym zadaniem: mieli zaprojektować wieki budynek zapewniający zadaszone wejście, szatnie, bezpośrednie przejście do hal i nowoczesne sale konferencyjne, który jednak nie będzie zasłaniał targowej iglicy. Projektanci poradzili sobie z tym wyzwaniem. Hol został wykonany ze specjalnego kilkuwarstwowego szkła wzmocnionego folią o wysoką przezroczystości i bardzo niskim współczynniku refeksyjności. Dzięki temu stojąc na ulicy możemy dokładnie zobaczyć, co kryje się za szklaną taflą bez nakładających się odbitych obrazów. Hol nie zasłania Iglicy, a jedynie ?ujmuje ją w kadr?. W Holu mieszczą się kasy biletowe, punkty informacji targowej, akredytacji dziennikarzy oraz cały szereg usług: fakturowanie, poczta, PKP, Centrum Informacji Miejskiej.

Są tam też dwie nowoczesne sale konferencyjne: Niebieska i Zielona oraz obszerna Antresola, gdzie organizowane sa różne wystawy, sesje fotograficzne, a także konferencje.

Wcześniej w tym miejscu znajdował się tzw. Plac Masztowy. Podczas czerwcowych targów powiewały tu dziesiątki flag państw ? uczestników wystawy. Po środku stała kula z literką P w środku ? symbol Targów. Od strony ulicy Głogowskiej umieszczono klomby z kolorowymi kwiatami. Nie było głównego zadaszonego wejścia, a kasy biletowe znajdowały się na zewnątrz.

Stojący u zbiegu ul. Bukowskiej i Roosevelta Pawilon Reprezentacyjny to jedyne co zostało po Hali Centralnej z 1929 r. zaprojektowanej przez naczelnego architekta Powszechnej Wystawy Krajowej Rogera Sławskiego.

Zgodnie z jego zamysłem Hala była głównym, urządzonym z wielkim przepychem, wejściem na Powszechną Wystawę Krajową. Specjalnie do tego wnętrza zaprojektowano podwieszane, stylizowane sufity, eleganckie żyrandole, kinkiety i lampiony. Szyku dodawało umeblowanie ze szlachetnych gatunków drewna z metalowymi aplikacjami. Zainstalowano stylizowane gazony i wazy z zielenią, wydzielono miejsca wypoczynku z siedziskami i ławami, a w aneksach położono wykładziny dywanowe i dywany.

Zwrócony do śródmieścia przód budowli został wyraźnie zaakcentowany przez monumentalny front z portykiem i wieżą z orłem i symboliczną cyfrą rzymską X ? mijało bowiem 10 lat od odzyskania przez Polskę niepodległości. Do hali wchodziło się przez trzy oszklone bramy, w oknach umieszczono barwne witraże harmonizujące ze stylistyką wnętrz. Na wieży i w portyku widniały alegoryczne freski autorstwa Jana Piaseckiego symbolizujące rolnictwo, handel oraz zespolenie ziem polskich. To właśnie tu 16 maja 1929 r. prezydent Ignacy Mościcki przeciął nożyczkami biało-czerwoną wstęgę i wypuścił z dłoni białego pocztowego gołębia otwierając w ten sposób, w obecności 1000 zaproszonych gości największa wystawę, jaką kiedykolwiek zorganizowano w Polsce ? Powszechną Wystawę Krajową.

W latach 1947/48 pawilon został odbudowany przy zachowaniu pierwotnej architektury i konstrukcji. Dziś jest zabytkową częścią pawilonu wystawienniczego 3A.

Piękna hala o drewnianej konstrukcji dachu nie przystaje do dzisiejszych wymagań wystawców, dziś pawilon służy więc celom reprezentacyjnym.

Zabytkową część otaczają już nowoczesne konstrukcje z ostatnich lat. Architektura nowej części pawilonu została doceniona przez jury poznańskiego konkursu architektonicznego im. Jana Baptysty Quadro. Statuetkę przedstawiającą twórcę poznańskiego ratusza odebrali przedstawiciele Studia ADS.

Pierwotnie nazywany był placem świętego Marka. Tak ? właśnie jak słynny plac w Wenecji. Co ten wyłożony kostką brukową teren ma wspólnego z efektownym włoskim imiennikiem? Dziś prawie nic, ale kiedy powstawał, mógł go przypominać. Plac zaprojektował w 1929 r. naczelny architekt Pewuki Roger Sławski. Zaproponował on ustawienie kolumnady wzdłuż otaczających plac budynków. Kolumny miały złocone kapitele w stylu egipskim, nad nimi znajdował się poziomy pas zdobiony pas.

Plac miał wymiary 80x270 m, usytuowano go przy nowo wymurowanej Hali Centralnej oraz istniejącej wcześniej, drewnianej Hali Maszyn. Pośrodku znajdowały się dwie imponujące fontanny: akt z delfinem na środku sadzawki autorstwa Marcina Rożka oraz obelisk z czterema figurami faunów autorstwa Adolfa Berezowskiego i Jana Golińskiego.

Dziś po kolumnach nie ma już śladu. Nie istnieje Hala Centralna, została tylko jej część ? pawilon Reprezentacyjny, ukryty z tyłu z nowoczesnymi, wybudowanymi w ostatnich latach pawilonami. Zniknęły też zachwycające fontanny, a wraz z tymi zmianami i skojarzenia z weneckim placem. Święty zniknął więc z nazwy i został nam plac Marka.

Dziś to największa otwarta przestrzeń na MTP. Umożliwia zarówno zaprezentowanie ogromnych maszyn i urządzeń, ale i daje możliwość zorganizowania innych wydarzeń. To tu w 2006 roku odbyła się prapremiera opery Ça Ira Rogera Watersa. Na placu zainstalowano trzy sceny, w tym jedną dwupoziomową, przygotowano widownię dla 14 tys. widzów. Rok później wystąpiła Shinead O?Connor, a w 2009 roku w ramach Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego MALTA na Placu Marka można było posłuchać zespołów: Nine Inch Nails i Jane?s Addiction.

Zaprojektowany w 1948 r. zamówienie Ministerstwa Komunikacji w 1949 r. jest jednym z bardziej oryginalnych obiektów na targach. Jego autorem jest drugi po Rogerze Sławskim architekt, który wywarł największy wpływ na kształt architektoniczny targów ? Bolesław Schmidt. Był autorem zagospodarowania terenów targów i autorem wielu pawilonów, m.in, to on zaprojektował targowa iglicę.

Oryginalna elewacja frontowa poprzez przerysowaną perspektywę pionowych żaluzji daje wrażenie głębi ?telewizyjnej? witryny, a wsparcie na smukłych podporach dodaje budynkowi lekkości. Przez zaprojektowaną kopułę z rozalików do wnętrza budynku sączyło się światło tworząc wizualne widowisko.

Budynek został zmodernizowany. Od roku 2009 mieści się w nim siedziba Centrum Prasowego. Na piętrze zlokalizowane są biura oraz specjalnie wydzielona i zagospodarowana przestrzeń dla dziennikarzy. Parter jest miejscem konferencji prasowych oraz uroczystych wydarzeń i spotkań.

Tzw. czteropak to kompleks czterech hal od strony ul. Śniadeckich połączonych szerokimi przeszkolonymi holami. W zadaszonej alejce pomiędzy halami rosną drzewa, płaszcz można zostawić w szatni przy wejściu i nawet zimą siąść na ławeczce przy klombie i napić się kawy. To tu trzy lata temu obywały się najważniejsze panele Konferencji Klimatycznej. Na ten czas nasze targi stały się państwem w państwie ? były wyłączone spod polskiego prawa. Polska przekazała 42 tys. m kw. Międzynarodowych Targów Poznańskich (siedem hal) pod jurysdykcję ONZ. By wejść na terytorium państewka, trzeba było mieć specjalną przepustkę. W ?czteropaku? podczas konferencji zostały przygotowane: pawilon unijny, sale konferencyjne, centrum dla mediów, centrum biznesowe a także biura delegacji. W kompleksie odbyły się także sesje plenarne. Gościem konferencji był m.in. były wiceprezydent USA Albert Arnold Gore, laureat Pokojowej Nagrody Nobla za rok 2007.

Czteropak tworzą pawilony wybudowane w latach 1958 ? 1977. W hali 8A przez wiele lat gościli Szwajcarzy ze swoją ekspozycją stąd pochodzi potoczna nazwa obiektu Pawilon Szwajcarski.

Zmodernizowane pawilony połączono zadaszonymi, przeszklonymi pasażami tworząc najbardziej nowoczesny kompleks wystawienniczy. Pasaże zwane są Alejami Lipowymi, bowiem w kompleksie został zachowany naturalny drzewostan. Projektanci zadbali, aby lipy mogły przetrwać w stanie nienaruszonym wszystkie etapy prac remontowo-budowlanych kompleksu. Drzewa w ?czteropaku? zaopatrzone są w specjalne systemy nawadniające i posiadają odpowiednie warunki zapewniające wegetację.

Autorem pomysłu stworzenia kompleksu pawilonów jest poznańskie Studio Architektoniczne ADS.

Prace nad ?czteropakiem? trwały kilka lat i zostały ukończone na przełomie 2007/08. Powierzchnia całości obiektu wynosi 22 tys. m kw. Ale sa już kolejne plany rozbudowy tego kompleksu ? hala 8A jako najmniej funkcjonalna miałaby zostać zburzona, a na jej miejscu targi chcą wybudować wielopoziomową salę kongresową na 2,5 tys. miejsc siedzących.

Do dziś z pawilonów narodowych przetrwał tzw. pawilon Włoski ? nr 9.

Zbudowano go w latach 60., kiedy ekspozycji nie dzielono według branż, ale narodowości. Swój pawilon miał oczywiście Związek Radziecki (nieistniejąca już hala numer 17, na przeciw pawilonu Włoskiego), czy Stany Zjednoczone, a w miejscu gdzie dziś stoi największa targowa hala nr 5, znajdował się jeszcze w talach 90. cały kompleks niewielkich pawiloników przeznaczonych dla krajów z mniejszymi ekspozycjami.

Pawilon zaprojektował poznański architekt Zygmunt Skupniewicz. Postawiono go we współpracy z włoskim Instytutem Handlu Zagranicznego. ? Włosi uparli się, że ich pawilon będzie się mieścił na skarpie, w miejscu gdzie było lodowisko. Po co nam lodowisko w środku targów? Prace były ciężkie, bo były tam też schrony z czasów wojny. Wysadzaliśmy je w czasie Bożego Narodzenia, gdy ludzie byli w domach, a w czerwcu było już otwarcie pawilonu. My sfinansowaliśmy dolną kondygnację, gdzie mieściła się kawiarnia Italia. Włosi wyłożyli 1,5 miliona dolarów, ale korzystali z tego terenu 10 lat ? wspominał historię powstania tego pawilonu b. dyrektor MTP Zygmunt Węgrzyk.

Nie była to jedyna hala postawiona w współpracy z wystawcami. Interesujące rozwiązanie zastosował Buckminster Fuller projektują tymczasowy pawilon dla Stanów Zjednoczonych w 1957 r. Była to kopuła zbudowana z metalowych trójkątów,, pod która podwieszono tkaninę.

.Pawilon zaprojektował architekt inż. Stefan Cybichowski specjalnie na odbywający się po raz pierwszy w 1925 r. Międzynarodowy Targ Poznański.

Dwukondygnacyjny budynek ma powierzchnię ok. 8 tys. m kw.. Monumentalna, klasyczna architektura w stylu empiru została zwieńczona attyką z herbem Poznania. Wewnątrz budynku na słupach spoczywała antresola, a Pałac oświetlony był światłem dziennym dzięki specjalnie przeszklonej konstrukcji dachu tzw. świetlikom.

Efektowny obiekt był miejscem reprezentacyjnym Targów. Zniszczony podczas wojny Pałac odbudowano w latach 1946/47 w uproszczonej postaci.

Dziś pawilon jest rzadko wykorzystywany ? niewygodny dla współczesnych wystawców, służy podczas nietypowych imprez, jak... wystawa zwierząt hodowlanych

Wychodząc z Pałacu warto jeszcze spojrzeć w prawo ku niskiemu budynkowi przylegającemu do ul. Głogowskiej. Początkowo od frontu były tu gabinety kierownictwa targów. W tylnej, dobudowanej w 1929 r. części mieściła się ówcześnie najbardziej ekskluzywna restauracja w mieście ? Belweder. Zniszczony w czasie wojny budynek odbudowano nie odtwarzając jednak detali architektonicznych.

Nową funkcję obiekt zyskał w 1957 r. Na targach w 1956 pojawiła się bowiem francuska firma, która wystawiała wyposażenie stacji telewizyjnej. Zresztą nie tylko wystawiała ale i emitowała własny program. Z ustawionego na pawilonie nadajnika krótkie reportaże, zarejestrowane na targach koncerty można było obejrzeć na monitorach w innych pawilonach. Ta ekspozycja zainspirowała ówczesne władze do starań o otwarcie w Poznaniu własnego ośrodka telewizyjnego, a że sprzęt sprawdzono już na targach to zdecydowano się na właśnie tego dostawcę (co zresztą okazało się wkrótce błędem, bo firma zbankrutowała i były kłopoty z otrzymaniem części zamiennych).

? Gdzie je (urządzenia telewizyjne ? przyp. red.) ulokować? Zaproponowałem, by wykorzystać w tym celu wielką salę recepcyjną Belwederu. I tak właśnie się stało, a obok pobudowano inna restaurację ? Adrię. Było to niby rozwiązanie tymczasowe, bo nowa stacja telewizyjna miała powstać na Ratajach, ale wiadomo, ja trwałe są tymczasowe rozwiązania ? wspominał w rozmowie dla Kroniki Miasta Poznania Zygmunt Węgrzyk, były dyrektor MTP. I właśnie tam gdzie przed wojna mieściła się restauracja od 1957 r. działała i miała swoje studio TV Poznań. Pierwszy program wyemitowano stąd 1 maja 1957 r. i można go było obejrzeć na...100 odbiornikach, które w tym czasie były zarejestrowane w mieście. Studio telewizyjne działało tu jeszcze przez krótki czas w latach 90., choć telewizja tymczasem wyprowadziła się już do budynku dawnego starostwa przy al. Niepodległości, a potem już do własnego budynku przy ul. Serafitek. Dziś mieszczą się tu magazyny targowe.