Odeszli w tym roku. Wspomnijmy ich

- Jesteśmy dumni z Bambrów, którzy przybyli do Poznania 290 lat temu. Odbudowali miasto, wtopili się w poznańskość. To cud polonizacyjny. Takiej sytuacji nie było nigdzie w Europie - mówiła prof. Maria Paradowska, prezes Towarzystwa Bambrów Poznańskich. To dzięki niej Bambrzy odnaleźli swoją tożsamość i miejsce w świadomości poznaniaków. - To jej wiedza, nieprawdopodobny upór i praca sprawiły, że Towarzystwo mogło się zawiązać - opowiada Juliusz Kubel. - Była wielkim przyjacielem, człowiekiem wielkiego serca i żarliwej wiary - dopowiada.

Była historykiem, etnologiem i etnografem, przez wiele lat związana z Polską Akademią Nauk. Na temat Bambrów napisała pracę magisterską. W 1993 r. z jej inicjatywy powstało Towarzystwo Bambrów Poznańskich. Na pierwszy odczyt, który wygłosiła w ramach Towarzystwa, przyszedł tłum ludzi, potomków dawnych Bambrów. Chcieli dzielić się wspomnieniami i postanowili wrócić do bamberskiej tradycji. Dziś do Towarzystwa należy ponad 250 osób.

Najsłynniejsza polska koszykarka. Zmarła po tygodniowej śpiączce spowodowanej zatrzymaniem akcji serca. Była w ciąży.

Najwyższa koszykarka w historii nie tylko Polski, ale i zawodowej ligi amerykańskiej WNBA (do której trafiła w 1998 r.) pochodziła z Wołomina pod Warszawą, ale swą karierę rozpoczęła w Poznaniu. To tu, gdy zaczęła być sławna, ludzie wreszcie przestali wytykać palcami jej niespotykany wzrost - 214 cm. Nie byłoby wielkich sukcesów Olimpii Poznań z pierwszej połowy lat 90. bez Małgorzaty Dydek. Bez Ptysia, jak ją nazywano powszechnie, gdy wyszło na jaw, że - obok koszykówki - kocha też te ciastka.

Z poznańską Olimpią w 1994 r. znalazła się w Final Four Pucharu Europy. Poznanianki zajęły wtedy trzecie miejsce w Europie. Zagrała także w finale Pucharu Ronchetti w 1993 r., a hala Arena pękała w szwach w trakcie emocjonujących spotkań koszykarek, z którymi wówczas kojarzył się Poznań. Zmarła w Brisbane w Australii, gdzie zamieszkała z mężem Anglikiem. Miała dwóch synów.

Prokurator, który rozwiązywał najgłośniejsze kryminalne sprawy nie tylko z Poznania. Zmarł nagle na zawał serca.

W 1994 r. doprowadził do skazania na 25 lat pielęgniarza ze szpitala przy ul. Lutyckiej, który zgwałcił, a potem zabił nieprzytomną pacjentkę, wstrzykując jej chlorek potasu. Dwa lata później rozwiązał sprawę zaginięcia 11-letniego Olka Ruminkiewicza z Konina. Prowadził też głośne sprawy "pałkarza" - głuchoniemego seryjnego przestępcy, który brutalnie atakował kobiety i zabierał im torebki; upadku Banku Staropolskiego, w której oskarżał prezesa Piotra Bykowskiego; korupcji na Helu, w którą zamieszana była posłanka PO Beata Sawicka. Pod koniec lat 90. bezskutecznie próbował wyjaśnić sprawę zaginięcia poznańskiego dziennikarza Jarosława Ziętary.

Jego zawodowi partnerzy opisują go jako konkretnego, niezwykle solidnego prokuratora, który angażował się w każdą sprawę i nie potrafił wyluzować. Był pasjonatem. Nierzadko poświęcał na pracę swój prywatny czas.

Była poznańską radną, prezesem Towarzystwa im. Feliksa Nowowiejskiego, synową kompozytora Feliksa Nowowiejskiego. W radzie miasta zajmowała się polityką przestrzenną, kulturą i nauką, gospodarką komunalną oraz sprawami społecznymi. Była także radną osiedlową na Sołaczu.

Absolwentka Liceum Sióstr Urszulanek, a potem Wydziału Prawa UAM. Pracowała jako radca prawny. Jej marzeniem było uczynienie z Poznania ważnego centrum kulturalnego. Starała się propagować twórczość poznańskich i polskich kompozytorów, promowała też młode talenty.
Dzięki staraniom Nowowiejskiej udało się pozyskać tereny pod budowę Auli Nova Akademii Muzycznej. W ciągu trzech kadencji rady miasta pełniła funkcje: wiceprzewodniczącej komisji kultury i nauki, oświaty i wychowania oraz kultury fizycznej i turystyki. Była również członkinią Miejskiej Rady Pożytku Publicznego.

Wieloletni fotoreporter Gazety Poznańskiej, a potem Głosu Wielkopolskiego. Zmarł po długiej, ciężkiej chorobie. Pochowano go na cmentarzu w Kościanie.

Pochodził z Tomaszowa Lubelskiego, był absolwentem poznańskiej AWF. Pracował w Instytucie Pedagogiki UAM, przez kilka lat mieszkał w USA. Wrócił do Polski, by poświęcić się swojej pasji - fotografii. Pracował m.in. w Kurierze Codziennym i Gazecie Poznańskiej. Od końca lat 90. był znanym i cenionym fotografem Głosu Wielkopolskiego.

Poznałem go w Gazecie Poznańskiej, razem robiliśmy wiele materiałów do gazety. Zapamiętałem go jako ciepłego, życzliwego człowieka. Jasiu - bo tak mówili do niego znajomi i przyjaciele - miał dystans do świata.

Kochał przyrodę, najlepiej czuł się w lesie. Zapalony wędkarz, myśliwy - i dobry szef - tak zapamiętali go podwładni, których uczył zawodu.

Ikona i mędrzec poznańskiego klasztoru dominikanów. Pochodził ze znanej wielkopolskiej rodziny ziemiańskiej. Podczas drugiej wojny światowej został żołnierzem Armii Krajowej. Po wojnie studiował na Politechnice Gdańskiej. Jako inżynier elektryk stawiał baraki dla budowniczych Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Stąd wzięła się anegdota: gdy zobaczył, do czego się przyczynił, musiał to odpokutować. W ten sposób wstąpił do klasztoru. U dominikanów był przeorem klasztorów w Warszawie, Poznaniu i Krakowie. Na początku lat 80. pełnił też funkcję prowincjała, czyli przełożonego wszystkich polskich dominikanów.

Dwa lata temu Poznań świętował 50-lecie kapłaństwa o. Walentego. Wszyscy podkreślali wtedy, jak bardzo jest aktywny. Często jeździł na Ukrainę, gdzie wykładał w diecezjalnym seminarium misyjnym Redemptoris Mater w Kijowie. Jego oczkiem w głowie była Lednica. -Zależało mu na tym, żeby uczniowie i studenci dokonywali właściwych wyborów w życiu -mówi ojciec Jan Góra, duszpasterz akademicki i twórca Lednicy.

- Ze zmarłymi całe życie przeżyłam. Tam, na zewnątrz, ludzie tylko pracują, nie pamiętają, że też będą umarli ? mówiła Jadwiga Sadowska. - Ci na cmentarzu to są moi przyjaciele. Ja nie wiem, jak z tą duszą po śmierci jest, ale wiem, że oni o mnie się modlą i dbają, jak ja dbam o nich. Trzeba o nich pamiętać, nie tylko żywi są na tej ziemi, umarli też tu są - opowiadała.

Przez niemal połowę swojego 95-letniego życia opiekowała się grobami na cmentarzu przy ul. Samotnej w Poznaniu. Jej mąż był zarządcą cmentarza, kiedy zmarł, pani Jadwiga została sama w domu stojącym na cmentarzu i sama codziennie obchodziła groby. - Ja się niczego nie boję, umarli o mnie dbają. Trzeba pamiętać o umarłych. Wierzę, że ich dusze tego potrzebują. Ludzie teraz dużo pracują i mają swoje sprawy. Nikt nie zadba o zapomniane groby - mówiła.

Za opiekę nad cmentarzem Czytelnicy Gazety przyznali jej w 2009 r. Białą Pyrę Roku. Odznaczono ją również Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Zmarła w lutym. Opuszczony przez nią dom spłonął w czerwcu.

Pochodzący spod Konina żołnierz zginął w Afganistanie. Służył tam od kwietnia. W październiku miał wrócić do kraju, zabrakło kilkunastu dni. Na początku października wóz z polskimi żołnierzami wjechał na minę pułapkę. Kilku żołnierzy zostało rannych. Starszy szeregowy Nowakowski zginął na miejscu.

Miał 30 lat, był kawalerem. W wojsku służył od 2003 r., w 17. Wielkopolskiej Brygadzie Zmechanizowanej w Międzyrzeczu. Na jego pogrzeb w rodzinnym Dobrosołowie przyszli ludzie z całej wsi i okolic. - Życie Rafała, choć takie krótkie, miało sens. Oddał życie, aby świat stał się odrobinę lepszy - mówił nad jego trumną ksiądz. - Rafał już na zawsze pozostanie w naszej pamięci jako żołnierz, który do końca był oddany służbie, ale również jako dobry człowiek i prawdziwy przyjaciel - powiedział płk Tomasz Domański, pełniący obowiązki dowódcy 17. WBZ.

Nowakowski był 30. polskim żołnierzem poległym w Afganistanie. Dostał pośmiertnie awans do stopnia sierżanta. Prezydent odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Krzyża Wojskowego.

Był żołnierzem na misji w Afganistanie. Zginął na początku czerwca, gdy polski patrol w prowincji Ghazni - w pobliżu bazy Giro - zaatakowali talibowie, używając broni strzeleckiej i granatników przeciwpancernych. Polacy odpowiedzieli ogniem. Trzech polskich żołnierzy zostało rannych. Jednym z nich był starszy kapral Maćkowiak. Zmarł po przewiezieniu do szpitala polowego.

Pochodził z Gniezna. Był kawalerem. Miał 27 lat. W wojsku służył od pięciu, ostatnio jako dowódca drużyny w 17. Wielkopolskiej Brygadzie Zmechanizowanej w Międzyrzeczu. Miał sportowe zamiłowania: wygrywał wojskowe turnieje w tenisie stołowym, kibicował piłkarskiej FC Barcelonie.

Po śmierci samolot z jego ciałem wylądował na lotnisku w Krzesinach. Kilka dni później w rodzinnym Gnieźnie odbył się jego pogrzeb. Pośmiertnie awansowano go do stopnia młodszego chorążego, a prezydent odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Krzyża Wojskowego.

- Nauczył nas słuchać muzyki klasycznej i już w podstawówce cenić ją co najmniej tak samo jak pop i rock - wspominają wychowankowie Alojzego Andrzeja Łuczaka, twórcę Pro Sinfoniki.

Prezes Prezesów - przylgnęło do niego przed laty. Człowiek instytucja życia muzycznego w Poznaniu, choć nie skończył szkoły muzycznej, a z wykształcenia był ekonomistą. Stworzył Pro Sinfonikę - młodzieżowy ruch miłośników muzyki, który z sukcesem od ponad 40 lat kształtuje wyobraźnię i wrażliwość muzyczną młodych ludzi. Skutecznie upowszechniać muzykę mogą ludzie, dla których jest ona osobistą wartością, pasją i posłannictwem - pisał Łuczak.

Był "etatowym" szefem. Najpierw dyrektorem Estrady, potem Filharmonii Poznańskiej. W latach 70. rządził zakładami poligraficznymi im. Kasprzaka. Pracował też na Politechnice Poznańskiej i MTP. Współtworzył Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne, organizował konferencje i seminaria poświęcone muzyce. Napisał ponad 40 książek. Zdobywał liczne wyróżnienia i nagrody, m.in. Order Uśmiechu.

Zmarł w wieku 104 lat. Był najstarszym kapłanem w Polsce. Urodził się w Droszewie koło Kalisza, jako dwunasty z piętnaściorga dzieci. Święceń kapłańskich udzielił mu w 1933 r. kardynał August Hlond. Podczas drugiej wojny światowej był więziony w obozie koncentracyjnym w Dachau. W 1957 r. został proboszczem w Brodach Poznańskich k. Dusznik. Najstarsi wierni pamiętają go, jak skuterem objeżdżał swoją parafię. Na emeryturę przeszedł 13 grudnia 1981 r., w dzień wprowadzenia stanu wojennego. I choć zamieszkał w domu księży emerytów w Antoninku, to nigdy nie czuł się emerytem. Kiedy w dniu setnych urodzin dziennikarze pytali, o co będzie się modlił, zacytował słowa, które biblijny starzec Symeon wypowiedział ujrzawszy narodzonego Jezusa: "Teraz, o Panie, pozwól odejść słudze Twemu w pokoju". Nawet w sędziwym wieku wstawał codziennie o wpół do czwartej nad ranem, o szóstej był w kaplicy, gdzie przed mszą modlił się przez godzinę w samotności. Lubił robić zakupy na poznańskich targowiskach.

Autor piosenek, skeczów kabaretowych, bajek, audycji radiowych. Dla fanów muzyki popularnej na zawsze pozostanie przede wszystkim autorem słów do takich przebojów jak słynne "Przeżyj to sam" Lombardu czy "Daj mi tę noc" zespołu Bolter, który swego czasu zawładnął większością polskich dyskotek. Ale dla poznaniaków najważniejszym dokonaniem Andrzeja Sobczaka jest napisanie słów hymnu Lecha.

"W górę serca, niech zwycięża Lech! - 22 lipca 1972 roku kartki z tym tekstem rozdawano na Stadionie im. 22 Lipca podczas pierwszego meczu Kolejorza po powrocie do ekstraklasy. To właśnie wtedy wykonany został nowy hymn poznańskiej drużyny. Był łatwy do zapamiętania -? do dziś śpiewa się go do melodii Yellow Submarine zespołu The Beatles. Nie było to pierwsze publiczne wykonanie tego utworu, ale to ono przeszło do historii.

Andrzej Sobczak zmarł po kilkumiesięcznych zmaganiach z nowotworem płuc.

Znakomity przed laty koszykarz Lecha Poznań, był wychowankiem Janusza Patrzykonta i absolwentem Liceum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Jako pierwszy polski koszykarz przekroczył granicę stu meczów w reprezentacji Polski. W latach 1949, 1951, 1955 i 1958 był z Lechem Poznań mistrzem kraju, a w 1955 i 1957 r. wystąpił na mistrzostwach Europy, gdzie wybrano na go najlepszego obrońcę.

Stał się symbolem epoki, w której Lech od końca wojny do początku lat sześćdziesiątych pięciokrotnie był mistrzem Polski w koszykówce. Zakończenie kariery przez Mieczysława Fęglerskiego zbiegło się właśnie z końcem tej dekady dominacji Kolejorza.

- To był człowiek o wysokiej kulturze i zdolności do rozwiązywania konfliktów - wspomina Jacek Hałasik z Radia Merkury. - Kiedyś był taki konflikt między Januszem Patrzykontem a resztą drużyny. Ta się zbuntowała, sprawa była poważna. I to właśnie Mieczysław Fęglerski namówił koszykarzy do przerwania buntu i wznowienia treningów - wspomina.

Zdobywca Pucharu Gordona Benetta w sporcie balonowym w 1983 r. Zmarł w minioną środę w Gnieźnie.

W czasie wojny był członkiem Szarych Szeregów, a potem więźniem Fortu VII, Żabikowa i obozu koncentracyjnego w Gross-Rosen. W 1945 r. wrócił do Poznania, potem z rodziną przeniósł się do Jeleniej Góry. Zobaczył kiedyś z okna szybowce krążące nad Grunowem koło Jeleniej Góry. ? Pojechałem tam na rowerze - wspominał. Komendant lotniska zapytał go tylko o wiek i powiedział, że może zacząć naukę latania od jutra. Ukończył szkolenie szybowcowe i na przełomie 1949-50 r. zdał na licencję samolotową. Zamiast licencji dostał jednak papier, że zakazuje mu się wstępu na lotnisko - za Szare Szeregi.

Mimo to w następnych latach stał się znany jako pilot szybowcowy, samolotowy i balonowy. Był szybowcowym mistrzem Polski. Przez wiele lat był prezesem Wojewódzkiej Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych, a także prezesem Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych. W ub.r. wojewoda wielkopolski uhonorował go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Aktor. - Nikt tak jak On nie opowiadał smakowitych anegdot i zakulisowych dykteryjek - napisali po jego śmierci koledzy z teatru . - Poczucie humoru, ogromne pokłady energii i fantazji sprawiały, że mimo słusznego wieku  był tak naprawdę bardzo młodym człowiekiem, cudownie ciepłym, zawsze uśmiechniętym, pogodnym, nawet wówczas, gdy dotknęła Go ciężka choroba.

Dyplom Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi zdobył w 1960 r. Jego zawodowa droga wiodła od Bałtyckiego Teatru Dramatycznego im. J. Słowackiego w Koszalinie i Słupsku, przez Państwowy Teatr Dramatyczny w Białymstoku, aż do Teatru Polskiego w Poznaniu, gdzie występował w latach 1967?1987. Po kilkunastu sezonach przerwy powrócił na scenę Teatru Polskiego rolami w Zwale, Hysterikonie, Zemście, Biesach, Mewie i Ferdydurke.

Role Włodzimierza Kłopockiego wielokrotnie nagradzano na ogólnopolskich festiwalach teatralnych. Można go było też zobaczyć w filmach: Gąszcz, Zmartwychwstanie Jana Wióro, Pan na Żuławach i Pogranicze w ogniu.