Najsłynniejszy sklep w Poznaniu z czasów PRL. Do marketu na Winogradach jeździł na zakupy cały Poznań

Alejki

Z Sylwią, która megasam widziała z okien swojego mieszkania w bloku, zastanawiamy się, jak w epoce niedoboru udawało się napełnić taką wielką przestrzeń. Udawało się. W kolejnych alejkach, patrząc od wejścia, sprzedawano: chleb, makarony, słodycze, herbatę.

Było też sporo jak na tamte czasy lodówek, z nabiałem pochodzącym ze współpracującego z megasamem Państwowego Gospodarstwa Ogrodniczego Naramowice. Winogrodzianie byli eko, pili mleko od krów żyjących niespełna dwa kilometry od ich domów.

Chleb

Chleb leżał na drewnianych półkach w towarzystwie kwadratów pociętego pergaminu, przez które należało go dotykać. Folia w tamtych czasach była towarem zbyt deficytowym, by marnować ją na tak jednorazowe czynności. Zresztą pergamin też zwykle kończył się przedwcześnie. Była za to osobna pani, która pilnowała, czy nikt nie dotyka chleba paluchami.

Zapamiętałam, że piekarze tłoczyli w bochenkach cyfry. W poniedziałek należało kupować chleb z jedynką, we wtorek z dwójką, w środy z trójką, i tak dalej. Kierowniczka twierdzi, że coś mi się musiało pomylić. Nie było cyfr na chlebach, jedynie zapieczone w skórce papierki z nazwą piekarni.

Galeria

Megasam - podobnie jak współczesne hipermarkety - posiadał coś w rodzaju galerii handlowej. Mieścił się w niej samoobsługowy sklep z AGD, a tam mnóstwo wszystkiego: dywany, kryształy, emalie. Był sklep monopolowy, była drogeria i sklep z ciastkami na wagę. A także puste z reguły stoisko przeznaczone na rzadkie dobra (pojawiające się od czasu do czasu pomarańcze, kawę, zielone banany) oraz punkt repasacji pończoch.

Groszki

Sylwia, która megasam widziała z okna swojego pokoju, przypomina mi o groszkach. To było PRL-owskie prajajko z niespodzianką, zabawka i słodycze w jednym. Składało się z opakowania, które miało kształt zabawki, np. samochodu, któremu nie kręcą się koła i z pastelowych groszków, wypełniających samochodowe wnętrze. Cukierki smakowały cukrem i kwaskiem cytrynowym. Inne sprzedawane w megasamie słodycze to ciasta-anyżki, ciągnące się niemiłosiernie krówki wielkości batonów, galaretki w cukrze i torciki wedlowskie, po które pracownicy sklepu osobiście jeździli żukiem do Warszawy.

Jogurt

Pokolenie dorastające w latach 80. było przekonane o istnieniu jednego smaku jogurtu. Jedyny dostępny w Polsce jogurt miał smak czerwonych owoców i płynną konsystencję. Ten w megasamie pochodził oczywiście z PGO.

Ludzie podróżujący przywozili z zagranicy niewiarygodne opowieści o jogurtach, które trzeba jeść łyżeczką.

Kradzież

- Ach, to pani też jest z tych dzieci! ? śmieje się kierowniczka, gdy wyznaję jej grzech wczesnego dzieciństwa. W megasamie kusiły leżące w części samoobsługowej wafelki, cukierki, które można było łatwo schować do kieszeni. Ja akurat słodyczy nie brałam. Opędzlowałam megasam raz, niechcący. Było tak: rodzice wysłali mnie po chleb i ? nie chcąc bym stała pół godziny po wózek ? powiedzieli: ?Nie stój w kolejkach, kup tylko chleb i wracaj?. Pani strzegąca wejścia do hali zwykła przepuszczać małe dzieci bez problemów. Do kas na ogół kolejek nie było, tym razem jednak, jak na złość, ogonek ustawił się do każdej. Chcąc być posłuszna wyszłam bez płacenia.

Lody włoskie

Sprzedawane prosto z okienka od strony ul. Murawa, lody z maszyny Carpigiani. Urządzenie wypluwało do rożka słodką wodnistą substancję, tak pyszną, że każdy chciał się nią cieszyć jak najdłużej. Tymczasem ona szybko topniała, wafel przeciekał, lepka różowa strużka płynęła do łokcia.

W okresie zimowym okienko oferowało bułki z pieczarkami.

Mięsny

Do megasamu dostarczano półtusze w całości. Zatrudniony na miejscu rzeźnik sam dzielił mięso na schaby, łopatki, karkówki.

Raz w miesiącu mama pisała mi zwolnienie z dwóch ostatnich lekcji z ?ważnych przyczyn rodzinnych? i szłam w kolejkę. Spędzałam cztery i pół godziny w towarzystwie osiedlowych emerytek. Gdybym nie zajęła kolejki zawczasu, z podzielonych półtusz nic by już dla nas nie zostało.

Mięsny był otoczony barierką. Agnieszka, która mieszkała w bloku przy kaplicy (w budowie), robiła na niej fikołki.

Ocet

Megasam też przechodził kryzys, czas, gdy na półkach stał głównie ocet. Tę historię zrozumie tylko ten, kto pamięta tamte czasy. Pewien uczeń Szkoły Podstawowej nr 65 podrywał szkolną koleżankę. Zajrzeli do megasamu, on zażartował. ? Hej, zobacz, rzucili ocet!

Dziewczyna bez wahania kupiła aż cztery butelki. Nie wiadomo, jak zareagowali jej rodzice na ten skarb, ale z podrywu nic nie wyszło.

Piwo

Podobno w megasamie zawsze było. W brązowych lub zielonych butelkach, do wyboru.

Repasacja

Punkt repasacji pończoch miał formę bardzo prostego ? jak byśmy dziś powiedzieli ? pop-up store (tymczasowego stoiska). Pani siedziała na krzesełku przy stole i przyjmowała podziurawione rajstopy, a potem szła z nimi do domu, by dokonywać cudów. Gdy po paru dniach przyszło się po odbiór, rajty znów wyglądały jak nowe.

Rynek

Funkcjonował w miejscu, w którym jest dziś parking od strony ul. Gieorgija Dobrowolskiego. Wśród straganów dominowały warzywniaki, ale była też buda z wyjątkowym i trudno dostępnym rarytasem: frytkami. Frytki pojawiały się rzadko, bo brakowało tłuszczu, na którym można by je usmażyć. Osiedle mówiło, że właściciele tego minibaru właśnie dzięki frytkom zbudowali sobie elegancką willę. Sylwia pamięta, że na budce mieli literę M jak McDonald.

Skup butelek

Do skupu ? jak wszędzie ? stało się w kolejce. Punkt działał po przeciwnej niż rynek stronie. Można tu było oddawać butelki po grodziskiej, po piwie, winie, mleku, słoiki. W latach 90. polikwidowano skupy w innych miejscach miasta i do megasamu zaczęli ściągać z flaszkami ludzie z całego Poznania. Panie w kasach megasamu zaczęły rozdawać specjalne kartoniki z karbowanym brzegiem, dekorowane pieczątką sklepu, które trzeba było okazać przy oddawaniu butelek.

Sosy Billy

U progu lat 90. prowadząca megasam spółdzielnia Społem musiała stanąć do konkurencyjnej walki z rosnącą liczbą handlarzy-prywaciarzy. Na półkach pojawiały się osobliwe wyroby o cudacznych smakach, brzoskwiniowe soki z Bułgarii, brzoskwiniowe mleko w woreczkach, rogale francuskie (wtedy rzadkość), jogurty w małych, szklanych butelkach z czarną porzeczką na dnie i mocno wówczas reklamowane ?sosy Billy w każdej chwili?, np. gruszkowo-jarzębinowy.

Wózek

Był przepustką do wejścia na halę spożywczą, pilnie strzeżoną przez pracownicę sklepu. Wózków było zawsze mniej niż chętnych na nie, bywało nawet, że kolejka oczekujących wychodziła ze sklepu, zakręcała wzdłuż ściany i sięgała kolejnego zakrętu. Wózki były wysłużone, wiele z nich miało feler polegający na tym, że potrafiły skręcać tylko w jedną stronę. Skręcały nawet jeżeli klient bardzo chciał jechać prosto.

Zapach

Megasam pachniał solą i trochę mąką. Do dziś ten zapach spotkać można w niewielkich spożywczakach, których obsługa nie mami klientów pozorem świeżości uzyskanym poprzez podgrzewanie bułek na zapleczu.

We wrześniu 1997 roku w megasamie wybuchł pożar. Ogień zaprószony na jednym z sąsiadujących ze sklepem straganów przedostał się do środka, strawił dział odzieżowy, chemiczny i zaplecze mięsnego, zniszczyły się też zdjęcia sklepu przechowywane w gabinecie kierowniczki.

Megasam zamknięto, a pawilon wynajęła nowa spółka, która w jego miejscu otworzyła Hipomarket, też dziś już nie istniejący. Dziś jest tam Carrefour.