Spokojnie, ten "żółw" nigdzie nie uciekł, nikt też nie chce go znowu zburzyć. Po prostu przenieśmy się na moment w miejsce, które w połowie lat 70. było alternatywą dla hali na Łazarzu.
Hala - dużo większa niż Arena - miała stanąć na... Cytadeli! - Zaraz jak za głównym wejściem pójdziemy schodami na górę, były 3-4 wolne hektary. Ten pomysł zakładał halę na aż 12 tys. ludzi, z konstrukcją opartą na dwóch łukach. Ekonomiści uznali jednak, że tak duża hala byłaby nie do utrzymania. Stanęło więc na Arenie z ok. 5 tys. miejsc - opowiada Jerzy Turzeniecki, główny architekt hali oddanej do użytku 28 czerwca 1974 roku. To już 40 lat!
Jerzy Turzeniecki (dziś już ponad 80-letni) to nie tylko główny architekt Areny, ale też jeden z jej pomysłodawców. Jak mówi, był wśród "kilku zapaleńców", którzy zainteresowali ideą nowego obiektu sportowego władze Poznania. - A władze podchwyciły tę koncepcję, wręcz się do niej zapaliły, bo właśnie zbliżało się 30-lecie Polski Ludowej. Rada narodowa szybko podjęła uchwałę, by uczcić święto budową hali - mówi.
To z jednej strony oznaczało nadanie sprawie wysokiej wagi, a z drugiej - wymagało bezwzględnej punktualności. Jak relacjonuje architekt Areny w "Kronice Miasta Poznania", "z tą chwilą rozpoczął się trwający dwadzieścia trzy miesiące wyścig z czasem".
- Mogę nie być do końca obiektywny, ale niektóre inwestycje, za sprawą zbliżających się rocznic, faktycznie były traktowane priorytetowo. Sam w tamtym okresie pracowałem nad budynkiem szkoły muzycznej przy ul. Solnej i tam też budowa poszła piorunem - opowiada Witold Milewski (na zdjęciu powyżej), architekt i kolega Jerzego Turzenieckiego.
- Jak na owe czasy z Areną faktycznie poszło szybko. W tamtych czasach budowano długo, długo... - przypomina dziennikarz "Radia Merkury" Jacek Hałasik.
- Wiadomo, że budowa Areny znalazła się pod płaszczem partyjnym - przyznaje Andrzej Wituski, późniejszy prezydent Poznania, a wówczas jego zastępca. - Pamiętajmy przy tym, że w mieście do początku lat 70. nie było gdzie pomieścić 4-5 tys. ludzi. Sam oglądałem mecze naszych znakomitych koszykarzy czy koszykarek w halach targowych, na Matejki czy Bema, które nie były na miarę Poznania i jego aspiracji.
Były prezydent Poznani Andrzej Wituski (fot. Łukasz Cynalewski / Agencja Gazeta)
- Ówczesne standardy określały, że tego typu obiekt powinien mieścić 1 proc. populacji aglomeracji. W przypadku Poznania wychodziło więc 5-6 tysięcy - opowiada Jerzy Turzeniecki.
Dlaczego więc Arena mieści mniej, bo nieco ponad 4 tys. osób? W założeniu miała być obiektem ściśle sportowym. W trakcie prac wprowadzane były jednak nowe funkcje. Pojawiły się m.in. cele estradowe, trzeba więc było pomyśleć choćby o zapleczu artystycznym dla bardzo popularnych wtedy zespołów tanecznych.
- Arena miała też stanowić wabik dla wielkich koncertów - przekonuje prezydent Andrzej Wituski. Tak przez długi czas było, koncertowali w niej m.in. Leonard Cohen, Iron Maiden (nie teraz, ale 30 lat temu), Pat Metheny czy Tori Amos.
Fot. Piotr Skórnicki / Agencja Gazeta
Jak opowiada Jerzy Turzeniecki, to, z czego, w jaki sposób i w jakim tempie była budowana Arena, było wypadkową braku czasu i braku środków. A może po prostu dość rozsądnego gospodarowania nimi? - Śląsk miał wielkie ambicje, więc za pieniądze przeznaczone na katowicki Spodek, można było zbudować 10 hal takiego typu jak Arena. W Poznaniu obowiązywała jak najdalej posunięta ekonomia - zapewnia.
Budowa hali Spodek (fot. Dawid Chalimoniuk / AG)
Optymalną figurą geometryczną, na planie której zaprojektowano halę, okazało się koło, bo pozwalało na wykorzystywanie powtarzalnych elementów.
fot. Archiwum Państwowe w Poznaniu
Pozwolenie było tylko na jeden luksus. Nie estetyczny, a techniczny. - Na wewnętrzne pokrycie kopuły, by spełniała warunki akustyczne. Zostałem wysłany do Philipsa, do holenderskiego Eindhoven, który wtedy specjalizował się w akustyce obiektów wielofunkcyjnych i tam w oparciu o obliczenia komputerowe, które były na dużo wyższym poziomie niż w Polsce, powstał odpowiedni wzór. Listwy aluminiowe, których odpowiednie rozmieszczenie neutralizuje pogłos, zostały zamówione u innej holenderskiej firmy. U nas takich oczywiście nie było - przypomina architekt.
fot. Archiwum Państwowe w Poznaniu
W maju 1972 r. rozpoczęły się wstępne prace, w lipcu tego samego roku - roboty budowlano-montażowe, a jesienią w plebiscycie Gazety Poznańskiej wybrano nazwę Arena. To jednak była formalność. - Poznaniacy już wcześniej na ten fyrtel mówili Arena - przypomina Jacek Hałasik.
"W konkursie na nazwę hali sportowej postanowiliśmy wziąć udział wszyscy, to znaczy cała nasza rodzina. W plebiscycie domowym zwyciężyła nazwa Arena. (...) Krótko, prosto, trafnie określa halę: lokalizuje obiekt - każdy nieomal z mieszkańców Poznania wie, gdzie jest Arena" - zauważała rodzina Kolbuszewskich z Pogodnej.
"Uważam, że nazwa musi być jednym słowem i to rzeczownikiem. Żeby sama w sobie stanowiła całość i mogła być używana w różnych sformułowaniach. Takim warunkom odpowiada Arena" - pisał Mieczysław Ratajczak z os. Wielkiego Października (dzisiaj to os. Pod Lipami).
Jak pisała "Gazeta Poznańska" - były też głosy przeciwne Arenie i inne pomysły. "Muszla, dlatego, że znajduje się pod kopułą przypominającą muszlę" oraz... "Biedronka - również z uwagi na charakterystyczny kształt nowego obiektu". Te idee jednak nie znalazły uznania.
Do końca sierpnia 1973 r. powstał szkielet sali, a równolegle zakończono montaż konstrukcji stalowej kopuły o masie 277 ton. Roboty instalacyjne potrwały do końca marca 1974 r., a potem już tylko "wykończeniówka", montaż oświetlenia i innych urządzeń oraz wyposażenia wnętrz. Łatwo, szybko i przyjemnie? - Proszę pana, my na tej budowie spędzaliśmy tyle czasu, że prawie na niej spaliśmy! W sprawę było zaangażowanych dwadzieścia parę przedsiębiorstw budowlanych i pięć biur projektowych. Bo trzeba było zdążyć na rocznicę - mówi Jerzy Turzeniecki.
fot. Archiwum Państwowe w Poznaniu
W zdecydowanej większości publikacji na temat Areny, pojawia się wzmianka, że poznańska hala była wzorowana na włoskiej Palazzetto dello Sport. Jerzy Turzeniecki podkreśla jednak różnice między Areną a Pałacem:
- Hala Palazzetto dello Sport jest przede wszystkim o połowę mniejsza. Poza tym, Arena jest wielofunkcyjna, a Palazzetto ma charakter ściśle sportowy. Takich obiektów na planie okręgu i pod kopułą jest kilkadziesiąt, jak nie kilkaset na świecie, wszystkie by można sprowadzać do Palazzetto dello Sport. Włoska hala wcale nie była dla mnie jakimś wielkim natchnieniem, nie byłem nią jakoś bardzo zauroczony.
W relacji Jerzego Turzenieckiego dla "Kroniki...", sporządzonej krótko po ukończeniu budowy, czytam: "Nie sposób pominąć faktu, iż do budowy tego tak potrzebnego miastu obiektu włączyli się mieszkańcy Poznania, którzy w ramach czynów społecznych przepracowali ok. 7000 roboczogodzin, z czego 3300 przypada na młodzież. Organizatorem tych czynów był Komitet Dzielnicowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Urząd Dzielnicy Grunwald".
- Czyny społeczne? Nie, to była normalna budowa! - zżyma się dziś Turzeniecki. - Po prostu już od decyzji o budowie towarzyszyła nam otoczka polityczna. Ona była konieczna, panował system nakazowo-rozdzielczy - dodaje.
- Pamiętam, że z radiem byłem na Arenie w ramach czynu społecznego. Oczywiście, w ogóle nie przyczyniło się to do przyspieszenia budowy. Nikt tego poważnie nie traktował, to był rodzaj rozrywki - wspomina Jacek Hałasik.
Umówmy się, że czego jak czego, ale na czynie społecznym budowania hali widowisko-sportowej rozrywki zabraknąć nie mogło.
kubatura obiektu - 114 284 metrów sześciennych
kubatura widowni z areną - 87 262 metrów sześciennych
powierzchnia zabudowy - 7780 metrów kwadratowych
powierzchnia areny - 1625 metrów kwadratowych
pojemność widowni - 4088 miejsc
koszt całości inwestycji - 154 179 000 zł
fot. Archiwum Państwowe w Poznaniu
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze