Skąd się wzięły ratuszowe koziołki i jakie ptaki obroniły miasto? 10 najciekawszych legend o Poznaniu

Trębacz ratuszowy był kiedyś miejskim strażnikiem. Czuwał i kiedy wybuchał pożar albo miastu zagrażało inne niebezpieczeństwo - trąbił na alarm i ostrzegał mieszkańców.

Niegdyś w Poznaniu takim ratuszowym trębaczem był zacny i wierny Przemko. Miał synka Bolka, który uwielbiał przebywać wraz z ojcem na ratuszowej wieży. Chłopcu tak podobało się oglądanie świata z góry, że postanowił w przyszłości objąć posadę po ojcu.

Bolko, oprócz ratuszowej wieży, kochał również zwierzęta, toteż kiedy pewnego dnia ranny czarny kruk spadł u jego stóp z zakrwawionym skrzydłem, chłopiec bardzo troskliwie się nim zaopiekował. Wymył mu zranione skrzydło, ranę wysmarował maścią i ułożył na miękkim posłaniu obok swojego łóżka.

Po kilku dniach, gdy kruk nieco ozdrowiał i mógł się poruszać, krok w krok zabawnie skacząc, chodził za Bolkiem. Po tygodniu ptak wyzdrowiał całkowicie i mógł już latać. Stało się wtedy coś niezwykłego. Rano kruk obudził Bolka dziobnięciem. Chłopiec spostrzegł, że ptak zmienił się w małego karzełka w złotej koronie i purpurowym płaszczu.

Bolko przestraszył się, a karzełek przemówił: "Nie lękaj się Bolko. Ja jestem królem kruków, któremu uratowałeś życie. Pewien strzelec miejski strzelił do mnie z samopału i przestrzelił mi skrzydło. I gdyby nie twoje serce litościwe i twoja troskliwa opieka, byłbym na pewno umarł. Ale teraz nadeszła chwila, kiedy musimy się rozstać. Muszę już wracać do mego ludu kruczego. Tobie zawdzięczam dziś życie, a w podzięce za okazałą litość i miłość, pozostawiam ci ten mały upominek" - powiedział i wręczył chłopcu małą srebrną trąbkę z poleceniem, że gdy będzie w potrzebie ma zatrąbić na niej z rogu ratuszowej wieży na cztery strony świata. Karzeł zmienił się z powrotem w kruka i odleciał. Bolko, który zdążył się już zaprzyjaźnić z krukiem, bardzo za nim tęsknił. Prezent od niego powiesił więc sobie na szyi i nigdy się z nim nie rozstawał.

Minęły lata i z małego chłopca, Bolko stał się dzielnym młodzieńcem. Był to trudny czas dla Poznania. Wojska nieprzyjacielskie otoczyły mury miasta i choć poznaniacy, a wraz z nimi dzielny Bolko, walczyli ile sił, nieprzyjaciel był zdecydowanie silniejszy.

Gdy już wydawało się, że miasto zostanie zdobyte, Bolkowi przypomniało się o obietnicy króla kruków. Pobiegł na ratuszową wierzę i z jej rogu zatrąbił na cztery strony świata, by wezwać pomoc. Początkowo nic się nie działo, zrezygnowany mężczyzna zwątpił więc w magiczne działanie swojej trąbki. Nagle zjawił się jednak król kruków w purpurze a za nim tysiące ptaków, które ruszyły na nieprzyjacielskie wojska.

Wrogowie, sądząc, że z odsieczą poznaniakom przybył sam szatan, zaczęli uciekać w popłochu. Kruki jednak były szybsze. Rzuciły się w pogoń za uciekającymi i zabijały ich swoimi dziobami.

Po zwycięskiej bitwie król kruków zniknął, a Bolko został okrzyknięty bohaterem i w nagrodę za uratowanie miasta, wybrany wójtem Poznania.

Na pamiątkę dzielnej obrony miasta, trębacz co godzinę miał grać z ratuszowej wierzy hejnał na cztery strony świata. A trąbka króla kruków zniknęła bezpowrotnie.

W 1465 roku diabeł, zdenerwowany tym, że miejsce, "w którym niegdyś wiele dusz łowił, które było stekiem występków, stawało się teraz siedliskiej bogobojności", za wszelką cenę chciał pozbyć się z niego zakonników. Kusił więc nowicjuszy, a pokusy te miał ich "do marności świata i do cielesności od ślubów zakonnych odwodzić".

Nocami więc nawiedzał młodych zakonników, ale najwięcej szkód robił, przebierając się w zakonny bernardyński habit. Tak ubrany szedł nad Wartę, gdzie kobiety prały bieliznę i "rozmową lubieżną, obnażaniem i tym podobnymi pokusy niewiasty te do nierządu zachęcał".

Oburzone kobiety udały się ze skargą do zakonnego gwardiana. Ten wywołał wszystkich zakonników, ale wśród nich kobiety nie rozpoznały winowajcy. Gwardian zorientował się więc, że to sprawka diabla, który chciał okryć zakon złą sławą. Kazał więc kobietom - gdy następnym razem się pojawi - schwytać przebierańca i przywlec go do klasztoru.

Kilka dni później lubieżny zakonnik znowu pojawił się nad Wartą. Gdy waleczne kobiety chciały go ująć, zmienił się w osła "wydał z siebie smród nieznośny i wskoczył w Wartę".

Cała rzecz działa się dawno temu na Chwaliszewie. W budynku czynszowym mieszkał malarz z żoną i dwójką dzieci. Pewnego popołudnia w domu pojawiły się szmery, przypominające szatkowanie ziemniaków. Dźwięk utrzymywał się do wieczora i był początkiem serii trudnych do wyjaśnienia zdarzeń.

Gdy matka dzieci obudziła się krótko przed północą, zobaczyła w pokoju wysokiego, sięgającego prawie sufitu brodatego mężczyznę o twarzy hulaki. W pierwszym odruchu przerażona zagrzebała się w pierzynę, ale gdy trochę ochłonęła, zaczęła wypytywać istotę, czego właściwie od niej chce. Duch nic nie odpowiedział. Kobieta uczyniła więc znak krzyża i pokropiła upiora święconą wodą. To na chwilę pomogło - stworzenie znikło. Ale jeszcze tej samej nocy pojawiło się ponownie. Tym razem jednak nie stało już w miejscu, a zaczęło krążyć po pokoju. Tym razem kobieta poszła więc dalej. Wezwała pomocy niebios i raz jeszcze pokropiła ducha święconą wodą. Istota dała spokój. Na chwilę.

O nocnej wizycie kobieta opowiedziała następnego dnia mężowi. Ten obiecał, że wróci wcześniej i będzie czuwał, czekając na niematerialnego gościa. Nie zawiódł się. Duch pojawił się ponownie i zaczął wpatrywać się w malarza tak samo, jak poprzedniego dnia w jego żonę. Mężczyzna zaczął wypytywać zmorę, czego chce. Duch jednak milczał. Brak odpowiedzi zdenerwował malarza na tyle, że chwycił za kawał drewna przeznaczony na opał i cisnął nim w istotę. Drewno przeleciało jednak przez głowę ducha zupełnie, jakby jej tam nie było. Na szczęście-nieszczęście malarza po pewnym czasie upiór zdecydował się w końcu przemówić. Polecił mężczyźnie zgasić lampę. Niewiele myśląc, mężczyzna spełnił prośbę ducha.

Gdy tylko światło zgasło, malarz poczuł, jak coś go chwyta, a w twarz bucha mu gorąca para. W ostatniej chwili zdołał jednak zapalić zapałkę, której światło przegoniło upiora. To nie był jednak koniec kłopotów.

Tej samej nocy malarz, ku swojemu przerażeniu, zobaczył za oknem dwie ubrane na czarno i zamaskowane postaci. Para - mężczyzna i kobieta - wpatrywała się w jego okno. Towarzyszył im rogaty pies. Znikli dopiero, gdy zaczęło wschodzić słońce. Następnej nocy historia powtórzyła się, z tym że tym razem twarze mrocznej pary były już widoczne, a suknia kobiety do połowy biała. Przerażony malarz ukląkł, poprosił o pomoc Boga i pokropił parę za oknem święconą wodą. To pomogło. Na chwilę.

Następnego dnia w drodze do pracy malarz natknął się w ciemnym korytarzu na przerażające odkrycie. Leżała tam zalana łzami, patrząca smutno dziecięca główka. Mężczyzna zrobił nad nią znak krzyża. Wtedy... główka uśmiechnęła się i znikła.

Tego było już za wiele i mężczyzna swoimi opowieściami podzielił się z księdzem. Ten wyjaśnił mu, że nie jest pierwszym, którego spotkały w tym domu niewytłumaczalne zdarzenia. Polecił mu wyprowadzkę. Tłumaczył, że ten akurat dom był kiedyś warsztatem diabła i nie ma co liczyć na spokój.

Malarz wraz z rodziną posłuchał księdza i wyprowadził się. Jednak jego historia szybko obiegła miasto i nikt nie chciał już zasiedlić budynku. Ten z czasem stał się ruiną, a w końcu go zburzono. Plac po nim przez wiele lat stał pusty. Dziś nie wiadomo już nawet, w którym miejscu dokładnie znajdował się przeklęty dom. Możliwe nawet, że na jego miejscu stoi dziś któraś z nowszych kamienic.

Fryderyk Ridt, słynny poznański siedemnastowieczny kupiec i równie słynny heretyk mieszkał w Poznaniu na ul. Wodnej w bardzo pięknej kamienicy.  U kresu swojego życia postanowił spisać testament. Mężczyzna miał córkę, jedynaczkę - Halszkę, która swego czasu zniknęła. Jechała do krewnych A piękna była to dziewczyna, że "bywało, że kaznodzieja ze zboru prosił, by ino w cieniu filaru siadała. Bo kiedy weszła, wszystkie oczy tylko na nią się zwracały". Po swoim zaginięciu przysłała Halszka ojcu list, w którym informowała, że jest szczęśliwa i żeby jej daremnie nie szukał.

W wigilię Bożego Narodzenia za namową gospodyni - panny Petroneli, postanowił poprosić o pomoc w odnalezieniu córki nadprzyrodzone siły. Pojechał na łysą górę do starej Wlakierowej - najsłynniejszej z wiedźm, mieszkającej w chacie na kurzej stopce. Opowiedział wiedźmie historię swej córki. A "baba ziele jakoweś dziwne na ogień sypała, w dym patrząc. Na swoje wróżyła, ni tak, ni siak, bies by ją chyba zrozumiał". Staremu Ridtowi oznajmiła, że córkę ktoś "w swe sieci ułowił i nigdy ojcu nie odda". A śmiała się przy tym złowrogo i szyderczo. Zdenerwowany kupiec-choleryk, kopnął wiedźmę i nie zostawił jej monety za wróżbę. A ta przeklęła go tymi słowami: "Bodajście nigdy do domu nie zajechali"!

Zerwały się wicher i śnieżyca, a powóz kupca jeździł jakby po zaczarowanym kole, co chwilę wracając pod chatę wiedźmy. Po kilku godzinach pana Ridta ogarnął blady strach i choć był słynnym heretykiem, krzyknął: "Z tej imprezy wywiezie mnie chyba Najświętsza Panna poznańska i pod jej patronat się oddaję!". Gdy tylko to powiedział, wtem ustała śnieżyca i wicher a powóz znalazł się pod murami Poznania.

Za chwilę miała wybić północ, ludzie śpieszyli więc do kościołów na Pasterkę. Najwięcej ludzi szło na ul. Wodną do klasztoru benedyktynek, gdzie podobno najpiękniej śpiewano kolędy i gdzie był najpiękniejszy żłóbek. Wstąpił do kościoła i pan Ridt, żeby podziękować za odgonienie czarów wiedźmy.

Ołtarz tonął w świerkach. Nagle jedna ze świerkowych gałązek przy żłóbku zaczęła się palić. Jedna z zakonnic, mimo klauzulowego zakazu, wychyliła się, by stłumić ogień. Pan Ridt nie mógł uwierzyć własnym oczom. ' W czarnym habicie, pod znakiem purpurowego krzyża, z obliczem ujętym w białe kwefy, jeszcze cudniejszą wydała się siostra Magdalena, która niegdyś w świecie była Halszką Ridtówną".

Stary ojciec oniemiał, łzy płynęły mu po twarzy - nie wiedział czy ze szczęścia czy z rozpaczy, że nigdy nie pozna powodów, dla których córka postanowiła poświęcić swą młodość w murach klasztoru A w kronice klasztornej napisano: "Jako w sam dzień narodzenia pańskiego anno domini 16... nawrócił się z błędów heretyckich kupiec poznański Fryderyk Ridt, a całą fortunę we wianie zapisał siostrze Magdalenie - z zakonu panien benedyktynek poznańskich".

Dawno temu w ratuszu przygotowywany wykwintną kolację, na której wojewoda przyjmować miał burmistrza i sławetnych panów rajców. W ratuszowej kuchni panowało więc istne urwanie głowy. W tym całym zamieszaniu stało się nieszczęście. Gapowy kuchcik był zbyt leniwy, żeby pilnować różna i pieczeń z sarniny - danie dla najbardziej honorowych gości spaliło się na węgiel. Sprytny chłopak, zanim ktokolwiek zauważył co się stało, schował szybko przypalone mięso i wybiegł przed ratusz, gdzie na trawie pasły się dwa małe koziołki. Porwał je, żeby zrobić z nich danie, które będzie udawało sarninę. W pośpiechu potknął się jednak i zwierzaki mu uciekły.

Pozostało kuchcikowi przyznać się wojewodzie, że najważniejszego dania podczas kolacji nie poda. Gdy już miał to robić, zebrani goście wybuchnęli śmiechem - przez ratuszowe okna zobaczyli, jak pod zegarem na gzymsie bodą się dwa małe koziołki. Wszystkich ogarnął doskonały nastrój, a kuchcik uniknął kary. A mistrz Baltazar na pamiątkę tej kolacji miał ozdobić ratuszowy zegar figurkami walczących ze sobą koziołków, które bodą się do dziś.

Najpierw na progu piwnicy murowanego budynku przy ul. Żydowskiej znaleziono zwłoki młodego człowieka. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w biały dzień. Później mieszkańcy budynku zaczęli narzekać na dziwne zjawiska. Z kredensów same zaczęły spadać metalowe przedmioty, a ze stołu zastawa. W dodatku w jedzeniu znajdowano popiół i kurz. Ludzie mieli wrażenie, że duchy powoli, piętro po piętrze, opanowują kamienicę. To wszystko działo się około roku 1861.

Ludzie z kamienicy przy Żydowskiej uznali w końcu, że należy się wyprowadzić. Dom na długi czas opustoszał. Ale było to centrum miasta, okolice rynku, więc miejska rada postanowiła rozwiązać sprawę mrocznych mocy, które opanowały domostwo. O pomoc zwrócono się najpierw do jezuitów. Pomimo ich egzorcyzmów problemy nie znikły. Zdecydowano się więc na bardziej radykalne kroki. Skontaktowano się z rabinem. Ale nie byle jakim. Do Poznania przybył człowiek nazywany Joel Baalszem z Zamościa - jeden z najsłynniejszych znawców ezoterycznych nauk mistycznych.

Tym razem tajemne słowa rabina zmusiły duchy do ujawnienia się. Rabin rozpoczął negocjacje. Najpierw wytknął istotom, że nie powinny zajmować domu w centrum miasta. Bardziej odpowiednią lokalizacją dla duchów są miejsce odludne i opuszczone. Baalszema natrafił jednak na opór. Zjawy wyjaśniły, że mieszkają tu, bo... odziedziczyły dom i mają podstawy prawne, by go zajmować. Po czym dodały, że są gotowe nawet spotkać się w sądzie rabinackim, aby dowieść swoich racji.

Rozprawa zaczęła się kilka dni później. Stawił się na niej pełnomocnik strony niematerialnej i wyjaśnił sądowi sprawę. W domu żył kiedyś żydowski złotnik. Miał on romans z upiorzycą - podobno bardzo atrakcyjną - w której się śmiertelnie kochał. Duchy są zaś owocem tego związku. Pełnomocnik przyznał co prawda, że złotnik musiał rozstać się ze swoją kochanką, gdy przyłapała ich żona-śmiertelniczka mężczyzny, ale to przecież w niczym nie zmienia sytuacji. Była jeszcze sprawa dzieci ze związku złotnika z jego żoną, ale te - zdaniem duchów - zginęły w czasie wojen.

Ostateczny argument duchów był jednak taki, że istoty niematerialne uzyskały prawa do gruntu, gdy ich matka-upiorzyca przyszła do złotnika, spoczywającego na łożu śmierci. I ze łzami w oczach wybłagała, by nie zostawiał jej i ich dzieci bez dobytku. Mężczyzna wydzielił więc kawałek swojego gruntu upiorom, po czym zmarł.

Po wystąpieniu pełnomocnika duchów przyszła pora na argumenty ludzi. Mieszkańcy domu tłumaczyli, że dom kupili za gotówkę od sukcesorów złotnika, że duchy nie mogą być traktowane jak ludzcy spadkobiercy, a tak w ogóle - upiorzyca użyła mrocznych sił, by skłonić swojego kochanka do przekazania jej części spadku. Te argumenty chyba trafiły do sędziów, bo wyrok był dla duchów druzgocący. Sąd uznał, że upiory nie mają żadnych praw do domostwa i powinny natychmiast wynieść się w jakieś odludne miejsce. Wyrok wykonał Joel Baalszem, używając zaklęć, które zmusiły istoty do wyniesienia się z dala od ludzkich mieszkań.

Architekt Giovanni Baptista, kiedy ukończył przebudowę ratusza poznańskiego, postanowił przyozdobić jego fasadę freskami. Jako temat wybrał sobie cztery pory roku. Długo szukał modelki, która mogłaby uosabiać wiosnę, aż w końcu znalazł - córkę leśnika kasztelana Górki, Kachnę.

Pech chciał, że kochanka Giovanniego - Włoszka Izabela, była bardzo zazdrosna i bardo chytra. Posądziła o czary piękną Kachnę, a sędziowie wtrącili ją do więzienia ratuszowego i skazali na chłostę i ogień.

Tego samego dnia w ratuszu hejnał z ratuszowej wieży po raz pierwszy miał zagrać nowy trębacz - Jasiek, adorator pięknej Kachny z Górki. W chwili, gdy grał, na jego dziewczynie wykonywano wyrok chłosty. Hejnał był więc przepełniony smutkiem i żalem. Przez przypadek wsłuchał go król Zygmunt August i zachwycił się przejmującą muzyką.

Jaśko, wbrew przysięgom, że będzie chronił ratusza, postanowił podpalić budynek, by ocalić ukochaną. Kachna nie zgadza się jednak na ucieczkę i prosi trębacza, by był wierny swojej przysiędze. W tym samym czasie do Poznania wrócił Giovanni i gdy dowiedział się, co stało się z jego modelką, wszczął akcję ratunkową.

DO akcji wkracza jednak los. Nad poznaniem rozpętuje się burza. Piorun uderza w czubek ratuszowej wierzy. Trębacz Jaśko naraża swoje życie, by budynek poniósł jak najmniej szkód. Na rynek zbiegł się tłum, a wśród ludzi znowu znalazł się król Zygmunt August.

Kiedy pożar zostaje ugaszony, wójt wobec tłumu całą winą za niebezpieczeństwo obarcza Kachnę i jej rzekome czary. W jej obronie staje Giovanni Baptista. Między mężczyznami dochodzi do kłótni i orężnej utarczki.

Włoszka Izabela ze strachu o życie swojego kochanka, rzuca się między walczących mężczyzn i przyznaje do kłamliwych oskarżeń wobec Kachny. Tłumaczy, że były podyktowane zazdrością. Król Zygmunt August skazuje kobietę na wygnanie, a Kachnę uwalnia. W nagrodę za zasługi w obronie ratusza trębacz Jaśko otrzymał jej rękę i złotą trąbkę.

Jak mówi ustna tradycja, niegdyś wieś, a teraz dzielnica Poznania - Junikowo, nie mieściła się pierwotnie w miejscu, w którym jest dzisiaj. Podobno leżała bliżej centrum Poznania, "przy drodze, na miejscu, gdzie dziś jest staw, na prawo od drogi przy dawnym Forcie VI".

Mieszkańcy dawnego Junikowa  "prowadzili żywot próżniaczy, pijąc, łajdacząc się i hulając po karczmach". Ale pewnego dnia spadła na nich kara - trzęsienie ziemi, które utworzyło dziurę, do której wpadła cała wieś ze wszystkimi mieszkańcami. W miejscu tym miał później powstać staw.

A dzisiejsze Junikowo powstało już dużo później i w innym miejscu.

W 1402 podczas Wielkanocy przebywał w Poznaniu król Władysław Jagiełło. Udał się na nabożeństwo zmartwychwstania do kościoła Bożego Ciała. Gdy zobaczył obraz Wniebowstąpienia Pańskiego, zapytał czyj to obraz, gdy mu powiedziano, że Jezusa, rzekł: "Dajcież mu świecę". Wkrótce potem ujrzał obraz diabła odmalowanego w postaci smoka. Król ponownie zapytał: "Czyj to wizerunek?". Gdy dowiedział się, że obraz przedstawia diabła, rozkazał zapłacić mu dwie świece. Gdy zapytali go, dlaczego to diabeł ma u niego specjalne względy miał odpowiedzieć: "Służ Bogu, a diabła nie gniewaj". Słowa te stały się później popularnym powiedzeniem.