Gabinet pisarza i artysty - gdzie pracuje Maciej Nowak, Ryszard Ćwirlej i Piotr Bojarski

Gabinet dyrektora Teatru Polskiego jest tak barwny jak koszule jego lokatora.

Jest to tradycyjny gabinet dyrektora tego teatru, w starej części budynku, która została dobudowana w latach 20., kiedy cały Poznań przygotowywał się na wystawę krajową. Teraz część biurowa jest po drugiej stronie dziedzińca, tam też urzęduje dyrektor artystyczny Marcin Kowalski.

Zanim Maciej Nowak pojawił się w Teatrze Polskim, jego pokój był miejscem różnych spotkań. Na stałe nikt w nim nie urzędował. - Bardzo się cieszę, że jestem tutaj - w starym teatrze. Nie ma tu sekretariatu, nie ma biurowych udogodnień, ale mnie się podoba to, że jestem w teatrze - podkreśla Nowak.

Piotr Skórnicki

Te sprzęty, meble pochodzące z zasobów teatru były w pokoju, zanim nowy dyrektor się w nim zadomowił. Zabytkowe okazałe biurko, okrągły stół i szafka z witryną pochodzą z lat 20. XX wieku. - Ostatnio wymieniłem kanapę na taką bardziej efektowną. Jest to mebel sceniczny, grała w którymś przedstawieniu. Nie jest zrobiona zgodnie z zasadami tapicerskimi jak zwykłe meble, ale jest fajna - mówi o czerwonym meblu, obszytym pluszem nowy dyrektor.

Piotr Skórnicki

Wszystkie drobiazgi, bibeloty, maskotki, obrazy przyszły do gabinetu wraz z nim. - Najlepiej się czuję w czymś w rodzaju chaosu, gdzie musi być dużo książek, pamiątek, drobiazgów. Tak mam w domu w Warszawie i tak oswoiłem i tę przestrzeń - tłumaczy Nowak. - Za sobą mam tablicę ze zdjęciami aktorów. Jeszcze w Teatrze Wybrzeże również taką miałem. I budzi to reakcje bardzo pozytywne i miłe. To jest największy skarb mojego teatru, jego budulec - tłumaczy.
W gabinecie w oczy rzucają się misie. - Zbieram, to znaczy okazało się, że misie się do mnie przyplątały i mam ich w domu kilkadziesiąt. A tego drewnianego zobaczyłem w kawiarence Da Vinci, kiedy przyjechałem do Poznania. Zapytałem właściciela, skąd go ma, a on mi go podarował - wspomina historię drewnianej zabawki powieszonej na drzwiach szafy.

Piotr Skórnicki

Na ścianie po prawej stronie nie sposób nie zauważyć dużego obrazu św. Rodziny, podpisanego "Żydy". Marcin Kącki dał mi reprodukcję obrazu "Żydy" - jest to jego trofeum z czasów pisania książki o Białymstoku. Mam ją od kilku miesięcy, a teraz jest w klimacie nadchodzącej premiery "Malowanego ptaka" - opowiada Nowak. - Ważny dla mnie plakat z naszej pierwszej premiery - spektaklu "Krakowiacy i górale" - mówi. Plakat wisi za biurkiem, tuż obok zdjęć aktorów.

Piotr Skórnicki

Również za biurkiem Maciej Nowak powiesił biały plakat z napisem "albo ma się teatr, albo ma się spokój". - To moja podstawowa mądrość życiowa w Poznaniu i dlatego do wszelkiego rodzaju kontrowersji, które teatr budzi, zawsze podchodzę ze stoickim spokojem. Bo taka jest natura naszej pracy, że jesteśmy od wzbudzania niepokojów - tłumaczy jego sens.

Kiedy jest w Poznaniu, gabinet to właściwie jego dom. - Mieszkam w pokoju w teatrze, powiedzmy w takich warunkach akademikowych i tam śpię, ale traktuję go jedynie jako miejsce do nocowania. A mieszkam i żyję tutaj - w tym gabinecie. Tu spotykam się z artystami, z przyjaciółmi - podkreśla.

Lekki chaos, o którym mówił Maciej Nowak, bez trudu można dostrzec w jego gabinecie. W takich wnętrzach czuje się najlepiej. - Nienawidzę wnętrz urządzonych w jednym stylu, nienawidzę wnętrz zimnych, nienawidzę też zbyt dużego porządku - to mi się wydaje lekko psychopatyczne. Ja wiem, że dla wielu osób jest tu za dużo szczegółów, ale przesyt bardzo mnie bawi. I zły gust mnie bawi. Bo zły gust denerwuje drobnomieszczaństwo, które musi mieć jasno wyznaczoną zasadę, której się muszą trzymać. A mnie się wydaje, że świat jest taki smaczny, taki kolorowy, że nie ma co się podporządkowywać jednej zasadzie i do tego właśnie służą wnętrza, które urządzam dla siebie - tłumaczy. - Tutaj podporządkowuję się trochę zabytkowemu charakterowi budynku i tutaj nie pojechałem po bandzie. Ale u mnie w domu w Warszawie, każda ściana jest w innym kolorze - absolutnie intensywnym, tak jak intensywne mam koszule. Jestem też przywiązany do klimatów orientalnych, u mnie więc jak w tureckich namiotach na podłodze są ułożone dywany - jedne na drugich, bardzo dużo tych dywanów. W sypialni mam całą złotą ścianę. Kolega, który jest konserwatorem zabytków, podpowiedział mi, jak taki efekt uzyskać. Rzeczywiście, w urządzaniu pomagała mi architektka wnętrz, znając moje upodobania i to ona stworzyła ramy, które wypełniają się ogromną ilością rzeczy, głównie książek - opowiada o swoim warszawskim domu. Również w jego poznańskim gabinecie pełno jest książek. Artysta podkreśla, że nienawidzi ebooków, a każdą książkę, którą kupuje, musi najpierw dotknąć. - Mam strasznie dużo książek. Zapycham nimi każdą przestrzeń. Kilka lat temu oddałem do Instytutu Teatralnego wszystkie moje książki teatralne, a była to ogromna biblioteka - kilka tysięcy pozycji, ale już nie miałem możliwości trzymać ich w domu, zwłaszcza że do działalności naukowej związanej z teatrem już nie wrócę. Wydawało mi się, że uwolniłem dużą przestrzeń, ale minęło kilka lat i znowu to miejsce się zapełniło. Bo ja wydaję pieniądze tylko na książki i alkohol - śmieje się.

Maciej Nowak dobrze czuje się w swoim gabinecie, ale chciałby, żeby na białych ścianach zawisło więcej afiszy z przedstawień, które są tworzone za czasów jego urzędowania. - Oczywiście następca pewnie je wyrzuci - żartuje. On sam nie lubi wyrzucać. Pod biurkiem trzyma popiersie Lenina. - Ktoś przyniósł je z magazynu. Była alternatywa czy je wyrzucić czy zostawić, postanowiłem, że będzie tu stało. Bo każdy poziom dziwności w teatrze jest akceptowalny.

W Cerekwicy, małej wsi w powiecie poznańskim, powstają znane losy milicjantów z Poznania. To tam, w przestronnym pokoju pisze Ryszard Ćwirlej, autor kryminałów retro i rozgrywających się w PRL.

Gabinet autora znajduje się na piętrze domu. Po wejściu od razu w oczy rzuca się ogromne, stare biurko. - To najważniejszy mebel we wnętrzu pisarza. To biurko znalazłem sobie sam na jakimś portalu internetowym, chyba na Allegro. Jest ono bardzo stare, przedwojenne. Kiedy je kupiłem, było w beznadziejnym stanie, bardzo zniszczone. A zapłaciłem za nie chyba ze 300 czy 400 zł. Udało mi się przetransportować je tutaj w moją okolicę i znalazłem osobę, która doprowadziła je do porządku. Starą skórę, która pokrywała blat i nie nadawała się już do niczego, pokryła nowym, skóropodobnym materiałem. I teraz mam wielkie solidne biurko, na którym mogę mieć wszystko porozkładane - opowiada o meblu Ryszard Ćwirlej. - Wszystko wskazuje na to, że to biurko nie pochodziło z jakiegoś salonu. Jestem zdania, że stało ono w jakimś urzędzie, na poczcie, w biurze rządcy majątku ziemskiego, bo jest dość proste, mało ozdobne. Natomiast to, co może świadczyć, że to biurko mogło być wyposażeniem biura, są klucze do każdej z szafek i szuflad. Jakiś urzędnik mógł siedzieć przy tym biurku i przy każdym wyjściu z gabinetu, zamykać wszystkie szuflady i szafki z ważnymi dokumentami. A szuflady są w tym biurku naprawdę wspaniałe! Przedwojenna robota - bardzo głębokie, można w nim pochować wiele skarbów. I czasem o tym skarbach zapomnieć, bo te najmniej istotne lądują na końcu - opowiada pisarz.

Piotr Skórnicki

Przy tym imponującym biurku powstało sześć ostatnich książek Ryszarda Ćwirleja - w tym najnowsza, której jeszcze nie ma w księgarniach. "Milczenie jest srebrem" z akcją w 1986 r. to kryminał o milicjantach. Cała akcja i oś fabularna toczy się wokół słynnej kradzieży sarkofagu św. Wojciecha w Gnieźnie. - Redakcję książek, które piszę, robi moja żona piętro niżej, więc jak natrafia na jakąś bzdurę wymyśloną przeze mnie, to od razu krzyczy i wtedy schodzę pokornie na bieżąco poprawić to, co tam wymyśliłem - śmieje się pisarz.

Zanim pięć lat temu kupił przedwojenny mebel, pisał na zwyczajnym biurku, na którym zaczęło brakować mu miejsca. - Teraz jestem na etapie, że skończyłem jedną książkę i mentalnie zabieram się do konstruowania następnej - tym razem kryminału retro, który będzie się dział w latach 20. XX w. - dlatego tych papierów, zeszytów, notatników jest mniej. Kiedy zaczynam pisać, rozkładam je wokół siebie i cały blat jest zajęty - tłumaczy.

Na biurku stoi również mały odtwarzacz płyt CD i kilka albumów - w większości są na nich nagrane utwory Bacha, jednak jak zapewnia pisarz, muzykę zmienia w zależności od nastroju. Słucha zarówno muzyki klasycznej, jak i klasyki rocka. Cała kolekcja płyt znajduje się w szafce obok biurka - żeby łatwo było po nie sięgnąć.

Na biurku wzrok przyciąga również stary dziurkacz. Nie jest tak wiekowy jak mebel - pochodzi może z lat 50. albo 60. - Kiedyś podczas remontu w Radiu Merkury robiliśmy porządek, w stercie rzeczy do wyrzucenia znalazłem ten właśnie stary dziurkacz. Wszystko w nim działa, będzie służył jeszcze wielu pokoleniom. Uratowałem i dałem mu drugie życie - opowiada Ćwirlej.

W gabinecie pisarza nie może zabraknąć również książek. Dwie ściany w pokoju zajmują więc regały z licznymi tytułami - głównie są to książki historyczne, pomocne podczas pisania oraz książki i kryminały. - Wreszcie po latach zrobiłem trochę porządku z książkami, które do tej pory były trochę porozrzucane po całym domu. Teraz te najważniejsze, najistotniejsze zebrałem tutaj na regałach. Mam więc tu dużo książek historycznych, sporo kryminałów moich koleżanek i kolegów. Książek jest strasznie dużo i ciągle ich przybywa. Powoli przestawiam się na ebooki, bo po prostu nie ma miejsca na nowe tomy - podkreśla pisarz. - Staram się jednak nie gromadzić niepotrzebnych tytułów. Gdy książek robi się za dużo, odwożę je do tutejszej biblioteki, żeby służyły innym. U siebie zostawiam tylko te najważniejsze.

Piotr Skórnicki

Na regałach, obok książek, poustawiane są pamiątki z festiwali literackich i prezenty od czytelników - kubki, koty w więziennych strojach. - Co chwilę dostaję od czytelników samochód milicyjny albo kubek milicyjny. Ze szkoły policyjnej w Pile dostałem nawet cały strój milicjanta. Czapkę zostawiłem w gabinecie - opowiada autor kryminałów.

Na pastelowożółtych ścianach wiszą obrazy, głównie namalowane przez ojca Ryszarda Ćwirleja. - Mój tata jest malarzem, ja jestem plastykiem z wykształcenia. Ale postanowiłem, że zamiast malować pędzlem, będę odmalowywał obrazy słowem. A to powoduje, że w głowach moich odbiorców tworzy się więcej niż jeden obraz. Mimo że słowa są te same, każdy czytelnik wyobraża sobie tę rzeczywistość trochę inaczej - tłumaczy.

Ściany w gabinecie Ćwirleja utrzymane są w spokojnych kolorach. - Kolor ścian nie może działać zbyt pobudzająco, dlatego wybrałem taką pastelową żółć, ale równie dobrze mógłby być to inny pastelowy i stonowany kolor. Podoba mi się, że to jest pokój z takim trochę połamanym dachem i nie jest to standardowy pokój, który można znaleźć w każdym bloku - opowiada Ryszard Ćwirlej.

Pisarz musi dobrze czuć się w swoim gabinecie, bo spędza w nim codziennie dużo czasu. - Jeśli ktoś myśli, że pisarz czeka na wenę twórczą, to jest w błędzie. Zawód pisarza to codzienna praca - podkreśla autor kryminałów. Codziennie ok. godz. 8 rano po odwiezieniu syna do szkoły zamyka się w gabinecie, by pisać do godz. 12 lub 13. - Później zabieram się za robienie obiadu. A popołudniami robię korektę tego, co wcześniej napisałem - tłumaczy. - Nie wiem, jak jest w innych gatunkach literackich, ale kryminał jest na tyle wymagający, że czasem trzeba się zmusić, ale dyscyplinę w regularnym pisaniu utrzymać trzeba. Bo jak się zrobi dłuższą przerwę, to później nie zaczyna się od pisania, ale od przeczytania tego, co napisało się wcześniej, żeby nie pomylić i nie pogubić wątków. Bo czytelnicy są bardzo czujni - dodaje.

Podkreśla, że choć pisze głównie w swoim domowym azylu, to tak naprawdę może pracować w każdym miejscu. W hotelach, w pociągach, podczas podróży na spotkania z czytelnikami. - Kiedy jadę na drugi koniec Polski, wykupuję miejsce w pociągu przy stoliku i wtedy czas nie jest zmarnowany. Dzielę go po połowie - na pisanie i zaległości w lekturze - opowiada.

Najbardziej czytać lubi jednak również w swoim gabinecie, na dużej wygodnej czerwonej kanapie z lampkami po obu jej stronach. Na stoliku obok kanapy leżą te aktualnie czytane. - I chociaż tych chwil na relaks z książką jest coraz mniej, to staram się być na bieżąco z polskim kryminałem. Ale ostatnio mamy wielki bum na kryminały - w ostatnim roku w Polscy wyszło ich 150. Na szczęście mamy festiwale, których jurorzy czytają je wszystkie. Ufam im i dzięki nim wiem, które pozycje są warte uwagi i można polegać na ich wyborze i selekcji - tłumaczy Ryszard Ćwirlej.

Ustronnie położony, nieduży, przytulny pokoik w kształcie litery L to gabinet Piotra Bojarskiego, dziennikarza "Wyborczej" i pisarza - autora serii kryminałów retro, których akcja rozgrywa się w Poznaniu. - Jest to miejsce, w którym mogę odciąć się czasem od życia rodzinnego, skupić trochę. Tutaj najlepiej mi się myśli - mówi Bojarski. - Ściany specjalnie wymalowałem żywym, jaskrawym kolorem pomarańczowym. Zakładałem od początku, że będę pisał wieczorami, musiałem więc wybrać kolor, który będzie mnie pobudzał i nie sprawi, że zasnę. Na razie to się sprawdza, ale myślę powoli nad zmianą. Najprawdopodobniej zdecyduję się na intensywną zieleń. Choć cały dom jest stonowany i spokojny - tłumaczy.

Pisarz nie lubi pracować w innym miejscu domu niż jego mały gabinecik. - Bardzo za to lubię pisać w podróży. Pisałem np. w samolocie do Brukseli. Akurat opisywałem fragment, kiedy mój bohater był w stolicy Belgii. W pociągach też się świetnie pisze. Wtedy przychodzą dobre pomysły - może dzięki stukotowi kół i zmieniającemu się krajobrazowi za oknem - zastanawia się.

Widok z okna jego gabinetu jest równie inspirujący. - Przez okno patrzę na bardzo malowniczą ulicę - lipową aleję. Te lipy są bardzo stare, sadzone jeszcze chyba za Niemca. Zwłaszcza teraz - gdy zaczyna się wiosna, zaczynają się też pojawiać zielone liście - widok ten robi wrażenie. Lubię patrzeć na tę ulicę. To przyjemny odpoczynek dla oka - zielono wiosną, jesienią - żółto. Latem przez otwarte okno do pomieszczenia dostaje się piękny zapach - opowiada. - Cieszę się, że nie mam za oknem jakiegoś blokowiska, ale z drugiej strony mieszkanie w sercu miasta też mogłoby być ciekawe. Z okien kamienicy obserwować życie dzielnicy - dodaje.

W gabinecie nie ma zbyt wiele miejsca, a więc również nie mieści się w nim dużo mebli. - Stół, na którym pracuję, służył nam kiedyś w kuchni, później wziąłem go do siebie do góry. Wcześniej pisałem na biurku, które sam sobie skręciłem z płyty, ale w końcu okazało się za małe - mówi Piotr Bojarski. - A najważniejsze dla mnie jest, żeby biurko miało duży blat, na którym zmieszczą się wszystkie pomocne mi przy pisaniu książki, notatki i albumy. No i musi mieć też dużo miejsca na nogi - podkreśla.

Za biurkiem stoi niewielki regał z książkami. - To zwykłe półki z Ikei. Mam zgromadzone na nich książki, które przydają mi się podczas pisania - opracowania, książki historyczne. Przy pisaniu kryminałów retro bardzo ważne jest też dla mnie, żeby mieć pod ręką albumy ze zdjęciami. Nie muszę schodzić na dół i ich szukać, tylko mam pod ręką - tłumaczy.

Na pomarańczowej ścianie za biurkiem wisi rysunek jednego z bohaterów jego książek. - Na ostatnim festiwalu kryminału Granda dostałem fajną pamiątkę - rysunek bohatera moich książek - komisarza Kaczmarka, tak wyobraziła go sobie autorka i ten wizerunek jest generalnie zgodny z tym, jak ja o nim myślę. Tak się zastanawiałem, czy ten kapelusz jest dobrze dobrany, ale później mi uświadomiono, że wymyśliłem go gdzieś w kapeluszu. Czasem czytelnicy pamiętają o takich szczegółach lepiej niż ja - śmieje się pisarz. Na ścianie wisi również banner - pamiątka po premierze pierwszej książki autora. - Powiesiłem go tu z sentymentu. Mam też rodzinne zdjęcia z podróży, kalendarz, jakieś nagrody - opowiada.

Na jego biurku nie może zabraknąć płyt z muzyką. - Kiedy piszę, słucham bardzo różnej muzyki. Lubię pisać do muzyki, która mnie nastraja mnie jakąś tajemnicą, zagadką, ale też wprowadza w dobry nastrój. Bo czasami wieczorem trudno się zebrać do pracy. Muzyka w tym pomaga. Inspiruje również do tworzenia czegoś oryginalnego - tłumaczy Bojarski. - Obecnie trochę zmieniam klimat swoich książek, bo stwierdziłem, że jak tego nie zrobię, to nie będę się rozwijał. Porzuciłem kryminały retro i po raz pierwszy piszę książkę, która rozgrywa się współcześnie - w 2016 roku. W tle jest "dobra zmiana", ale też tajemnica, która swoimi korzeniami sięga w przeszłość. Nie porzucam więc pisania o historii - mówi. A jak wyglądałby wymarzony gabinet Piotra Bojarskiego? - Na pewno nie byłoby bardzo wygodnego fotela! - śmieje się. - Ten, na którym piszę, kupiłem już dawno i ma ogromny plus - nie jest za bardzo wygodny. Jak jest za miękko, to zaczynasz przysypiać, trudno się skupić i myśleć. Do pisania dobry jest fotel, z którego po godzinie chce ci się wstać i trochę się przejść - zaznacza. Nie miałbym też bardzo wymyślnych, rozpraszających uwagę mebli. Prostota - to to, co lubię najbardziej.