Podręczniki szkolne - lista alternatywna. Książki, dzięki którym nauka staje się zabawą

Do zabawy w szkołę zachęca "Dziennik lekcyjny" Liliany Fabisińskiej. To dziennik "jak prawdziwy" - ma nawet tę specjalną klapkę, na której wpisuje się imiona i nazwiska uczniów. Wychowawca - jak w każdej szkole - organizuje zebrania z rodzicami, zieloną szkołę, uroczyste kademie. Ale to od niego zależy, czy szkoła będzie zwyczajna, czy niezwykła. Jakie przedmioty będą mieli uczniowie, kto będzie szkolnym patronem, jakie tematy omawiane będą na lekcjach. 

Dziennik służy do zabawy, ale przy okazji przemyca ważną wiedzę: o prawach i obowiązkach ucznia, czy o tym, o co chodzi w wystawianiu ocen. 

Nauka czytania zaczyna się w zerówce: od poznawania pojedynczych liter. Są jednak teorie, które mówią, że łatwiej nauczyć się czytać, patrząc od razu na całe wyrazy. Kto ma rację? Jedno jest pewne: żeby opanować trudną sztukę czytania, trzeba... po prostu czytać. 

"Pieski Tereski" Joanny Krzyżanek to książka pełna krótkich wierszyków i czytanek. Aby nie zniechęcać początkujących czytelników, wyrazy podzielone są na sylaby (na przemian oznaczone na czerwono i na niebiesko). Dzięki temu nawet dłuższe słowa nie straszą debiutanta, są łatwiejsze do odszyfrowania. 

"Śród takich pól przed laty, nad brzegiem ruczaju,

Na pagórku niewielkim, we brzozowym gaju, 

stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany"

Ten fragment muszą kojarzyć nawet ci, którzy lekturę "Pana Tadeusza" tylko pozorowali, w rzeczywistości ograniczając się do obejrzenia filmu Andrzeja Wajdy (lub przeczytania streszczenia w bryku). Bo opis dworu w Soplicowie pojawia się tuż po inwokacji. Do tego momentu każdy musiał doczytać, choćby z rozpędu.

Zanim jednak dzisiejsi zerówkowicze poznają dwór opisany przez Mickiewicza, mogą zapoznać się formą charakterystyczną dla polskiej architektury, czytając książkę "Dwór dla dzieci" napisaną przez Tomasza Zyska i Jana Skuratowicza. A przede wszystkim oglądając pełne detali ilustracje autorstwa Karoliny Ostrowskiej. Rozejrzeć się po dworskiej kuchni, zajrzeć do kredensu, sprawdzić, jakimi zabawkami bawiły się sto lat temu mieszkające we dworze dzieci. 

Poczytaliśmy o dworze, idźmy więc na dwór. Czas na lekcję matematyki. Emma Adbage zachęca do liczenia na spacerze. Ile razy podskoczysz w ciągu minuty? Ile punktów uzbierasz, grając w kręgle z butelek? Ile centymetrów ma dżdżownica? Kto znajdzie najdłuższą?

Kiedy pogoda jest kiepska, matematyczne eksperymenty prowadzić można pod dachem, korzystając z innej wydanej przez Zakamarki publikacji: "Matematyki ze sznurka i guzika" Kristin Dahl i Matiego Leppa. Mierząc, ile wody mieści się w różnych naczyniach, bawiąc się guzikami i robiąc najprostszy cyrkiel, ze sznurka. 

Zakamarki

Jeśli jednak zostaliśmy na dworze, od razu przeprowadzić możemy lekcję przyrody. Pomocne będą "Ilustrowane inwentarze": drzew, ptaków, czy ogólnie: zwierząt. Narysowanych wiernie przez Emmanuelle Tchoukriel i opisane przez Virginie Aladjidi. Wprawdzie lwa lub lamparta wytropić będzie trudno, ale może uda się wypatrzyć śmieszkę lub modraszkę? 

Zakamarki

Podręcznik dostarcza teorii, zeszyt ćwiczeń zachęca do praktycznych działań. Zeszytem ćwiczeń do przyrody stać się może "Rok z Findusem". Kot Findus, a właściwie Ewa-Lena Larsson i Kennert Danielsson, proponują przyrodnicze eksperymenty, które można prowadzić przez cały rok. Podpowiadają, jak zamienić słoik w miniszklarnię, wytartą skarpetę w ludzika z zielonymi włosami, instruują, jak uprawiać kiełki albo zbudować karmnik dla sikorek. 

Media Rodzina

Media Rodzina

A teraz odlećmy kawałek od Ziemi, na lekcję astronomii z Grzegorzem Karwaszem, autorem "Małego astronoma". Nie ma takiego przedmiotu? Trzeba go natychmiast wprowadzić! Bo który rodzic nie słyszał pytania o to, ile gwiazd jest na niebie? Jak działa zegar słoneczny? Czy w ciepłych krajach dni są cały czas tak długie, jak w Polsce latem? A jeśli nie, to dlaczego?

Powiedzmy sobie szczerze: niewielu rodziców potrafi na te pytania z marszu odpowiedzieć. "Mały astronom" będzie podpórką także dla nich. 

Niewiele uczy też polska szkoła o prawie. O tym, w jaki sposób prawo nas chroni, ale też, co może się stać, jeśli prawa nie znamy i zdarzy nam się je złamać. Jakub Skworz przemyca tę pożyteczną wiedzę opisując przygody dwojga przyjaciów: Emilki i Oskara. W pierwszej części Oskar "okazyjne" kupuje konsolę do gier, w drugiej: Emilka wjeżdża rowerem w zaparkowane na chodniku porsche, uszkadzając lakier drogiego pojazdu. 

Przy okazji czytelnik poznaje pojęcia stosowane w świecie prawników: dowiaduje się, czym jest mandat, punkty karne, kim jest sędzia i co oznacza łacińska sentencja "Dura lex, sed lex". 

Prawiebajki.pl

Czy jednak ktoś, kto łamie prawo, jest złym człowiekiem? Aby odpowiedzieć na to pytanie, nie wystarczy przejrzeć kodeks. Trzeba odwołać się do filozofii. Układając alternatywną listę podręczników uzupełniamy szkolną naukę także o ten przedmiot. 

Autorem książek z serii "Dzieci filozofują" jest Oscar Brenifier, według którego każde dziecko z natury jest filozofem. Bo filozofia to sztuka zadawania pytań. 

Szkoła lubi przekazywać prawdy objawione, a filozoficzna seria Zakamarków uczy w te prawdy wątpić. Po każdej odpowiedzi autor stawia kolejne pytania, które ją podważają. Przykład?

- Co może sprawić, że będziesz szczęśliwy?

- Potęga i bogactwo.

- Tak, ale... czy ktoś biedny i słaby nie może być szczęśliwy? A co, jeśli kiedyś będziesz potężny, bogaty i samotny? Dlaczego nie możesz docenić tego, kim jesteś teraz?

Zakamarki

Zakamarki

Dlaczego lekcje plastyki i muzyki są ważne? Bo pomagają odkrywać źródła przyjemności, inne niż prosta konsumpcja. Zamiast grać na komputerze - możemy grać na instrumencie, zamiast siedzieć przed telewizorem - malować, a sobotę - zamiast w centrum handlowym - spędzić możemy w muzeum. Ale jak się w nim odnaleźć, jak czerpać radość z patrzenia na obrazy? 

Inspiracją może być Linnea, bohaterka książki Christiny Bjork, która jedzie do Paryża, gdzie podziwia dzieła Claude'a Moneta, a potem odwiedza ogród malarza w Givernie. I opowiada o swoich wrażeniach. W poznańskim Muzeum Narodowym znajdziemy jedyne w Polsce dzieło czołowego impresjonisty: "Plażę w Pourville". A może wizyta w muzeum będzie zachętą, by - podobnie jak Linnea - podążyć śladem innego artysty? 

Jak zrobić szczudła z puszek po konserwach? Torbę i sznurowadła ze starej koszulki? Skrzynkę pocztową? Stojak na przybory do pisania? "Zrób to krok po kroku" Clary Lidstrom i Annakarin Nyberg to nie tylko przejrzyste instrukcje. Książka uczy mądrego podejścia do przedmiotów: nie wszystko, czego używamy, musi być nowe i kupione w sklepie. Czasem warto postawić na recykling. 

Po reformie oświaty, uczniom starszych klas podstawówek doradzać będą doradcy zawodowi. To kolejny już pomysł, kolejnych już rządów, by przekonać młodych ludzi do kształcenia zawodowego. 

Ale już młodszym czytelnikom można pokazywać, jak fascynująca może być choćby praca budowlańca. "Uwaga, budowa!" Rolfa Toyki krok po kroku pokazuje poszczególne etapy budowy: od pomysłu przez projekt, przygotowanie miejsca, po budowę i wyposażanie gotowego domu. Książkę uzupełniają fachowe rysunki planów budowlanych, materiałów i narzędzi.   

Media Rodzina

Nie tylko budowlańcy tworzą nasz świat. Potrzebni są też ludzie, którzy zapewnią nam jedzenie, ubranie, dostarczą rozrywki, zadbają o zdrowie. Książka "Skąd się bierze... wszystko, z czego korzystamy na co dzień" odpowiada na najdziwniejsza pytania. Ile chipsów kryje się w ziemniaku? Skąd się bierze odbicie w lustrze? Co łączy nartę z kanapką? Od kiedy dzieci bawią się lalkami?

Jeśli w innych podręcznikach nie znaleźliśmy odpowiedzi na któreś z nich, trafimy na nią właśnie tu.