Rok 2017 to nie tylko Bałtyk. Co jeszcze powstało w Poznaniu? [PODSUMOWANIE]

To murowany kandydat do architektonicznych nagród za kończący się rok. Nie jest jakiś ogromny, ale stanął w kluczowym dla Poznaniu miejscu - przy rondzie Kaponiera - i zasłonił paskudnego Sheratona. Charakterystyczne jest to, że z każdej strony wygląda inaczej. I co najważniejsze - skupia uwagę w chaotycznym otoczeniu Kaponiery. - Cały czas można odkrywać go na nowo i cały czas intryguje. Zauważyłem na przykład, że jak jadę ul. Pułaskiego, od strony Winograd, Bałtyk jest chudą szpicą, natomiast jak wjeżdżamy do miasta od strony Swarzędza - budynek otwiera się jak żagiel - tak opisuje Bałtyk poznański architekt Karol Fiedor.

PIOTR SKÓRNICKI

Bałtyk zaskakuje także dlatego, że nie jest też typowym biurowcem. Na najniższych kondygnacjach znajdują się np. kawiarnie i klub fitness, a na samej górze bar z widokiem na panoramę Poznania. Miejscem spotkań i kulturalnych wydarzeń ma być też plac między Bałtykiem i Starą Drukarnią początkowo zwany dziedzińcem, później podwórkiem, a ostatnio - przystanią przy Roosevelta 22. 

To będą wrota do ciągle projektowanych Wolnych Torów. Przestrzeń może być atrakcyjna, bo mądry inwestor oddał ją w ręce uznanych architektów. Kompleks na terenie dawnego dworca PKS buduje firma Skanska. To pięć budynków o różnej wysokości oraz dużo przestrzeni publicznej, m.in. główny plac, czyli właśnie tytułowy Nowy Rynek. W budynkach znajdą się przede wszystkim biura, ale na parterze też np. lokale usługowe, a jeden z budynków (na narożniku ulic Przemysłowej i Wujka) ma mieścić tylko mieszkania.

materiały inwestora

Projekt urbanistyczny, czyli całościową koncepcję zagospodarowania terenu po PKS, wykonała pracownia JEMS Architekci (wygrała konkurs). Ale do projektowania poszczególnych budynków Skanska zaprosiła najlepsze pracownie architektoniczne w Polsce. W sierpniu rozpoczęła się budowa pierwszego z nich - biurowca u zbiegu ul. Matyi i Przemysłowej. Budynek ma być gotowy w połowie 2019 r., a odpowiada za niego wrocławskie studio Maćków Pracownia Projektowa (zaprojektowali np. wielokrotnie nagradzany węzeł przesiadkowy przy stacji kolejowej Wrocław Stadion).

materiały inwestora

Kolejne budynki powstaną u zbiegu ul. Wierzbięcice i Wujka. Tutaj wykażą się architekci ze śląskiej pracowni Medusa Group (razem z JEMS zaprojektowali warszawską Halę Koszyki). Z kolei za przestrzeń publiczną odpowiedzialni będą poznańscy Ultra Architekci, którzy de facto zaprojektują główny plac kompleksu, czyli właśnie Nowy Rynek.

Cały czas wydawało się, że kładka ze Starego Miasta na Berdychowo będzie musiała zawierać elementy starego mostu kolejowego na Starołęce. Warunkiem miejskiego konserwatora zabytków na rozbiórkę tego mostu było zabezpieczenie i późniejsze wykorzystanie tych zabytkowych elementów. Przęsła czekają więc w magazynie na Franowie. Ale PKP PLK domaga się od miasta 2 mln zł za magazynowanie i konserwację przęseł. To zdecydowało, że miasto posłuchało społeczników oraz architektów i zdecydowało się na konkurs architektoniczny na projekt kładki, który ogłoszono pod koniec roku. Nowy obiekt musi się wpisać w pejzaż miasta, wyróżniać się wysoką jakością architektoniczną, dbałością o formę i detal, a także nie ingerować w osie widokowe i nie przysłaniać panoramy Ostrowa Tumskiego i katedry.

Na ten remont wielu poznaniaków czeka z utęsknieniem. Ma być więcej zieleni, lamp, małej architektury, miejsca dla kultury. Ale najwięcej kontrowersji wzbudza kwestia "wyrównania" kostki. Miejska konserwator zabytków Joanna Bielawska-Pałczyńska sprzeciwia się jej szlifowaniu. Kluczowe jest dla niej zachowanie w maksymalnym stopniu obecnego kamiennego bruku.

Demiurg

Nie przekonuje to m.in. Andrzeja Janowskiego, prezesa stowarzyszenia Rowerowy Poznań. - Największym problemem zaproponowanego rozwiązania jest nawierzchnia. Niewiele się zmieni. Kocie łby były, kocie łby zostaną na następne kilkadziesiąt lat. Jeśli kostka nie zostanie zeszlifowana, nadal będzie skrajnie nieprzyjazna dla osób na wózkach inwalidzkich, kobiet w szpilkach, rodziców z dziećmi w wózkach, osób na rowerach. To wielki błąd - uważa Janowski.

Demiurg

Zdaniem miejskiej konserwator zabytków wygoda i funkcjonalność są ważne, ale w przypadku Starego Rynku liczy się też klimat. A kompromisem jest już zgoda na współczesną fugę. - Ale zanim podejmę ostateczną decyzję, na pewno wykonamy próbne ułożenie starego bruku na małym fragmencie rynku. Zobaczymy, jak to będzie wyglądać - mówi konserwator.

- Najważniejszym elementem zwycięskiej pracy jest czytelna idea koła - okrągłe jest przezroczyste zadaszenie nad targowiskiem, koliście ukształtowana jest też zieleń i układ drogowy. Dobrze przemyślany jest również tzw. lejek łazarski, czyli skwer Kazimierza Nowaka, który ma szansę stać się zapraszającą aleją z ul. Głogowskiej w kierunku rynku - mówił plastyk miejski Piotr Libicki po konkursie na Rynek Łazarski.

Autorska Pracownia Architektoniczna Jacka Bułata

Zwycięską pracę poznaliśmy w marcu. Przygotowała go pracownia Jacka Bułata z Poznania. To właśnie ci architekci pracują teraz nad projektem wykonawczym, który ma być podstawą przetargu na wykonawcę prac. Prace nad nowym Rynkiem Łazarskim mają się rozpocząć w lipcu przyszłego roku.

Autorska Pracownia Architektoniczna Jacka Bułata

Zgodnie z konkursową koncepcją bliżej ul. Głogowskiej znajduje się strefa odpoczynku, która wykorzystuje naturalne wzniesienie terenu. Od Głogowskiej wchodzimy tutaj bezpośrednio, a w kierunku rynku schodzimy po amfiteatralnych schodach. Cały plac otacza jedna ulica, która dodatkowo jest odsunięta od kamienic. W najwęższym miejscu chodnik ma 3 metry szerokości, czyli jest dwa razy szerszy niż obecnie. W wybranej w konkursie koncepcji targowisko przykrywa przepuszczający promienie słońce dach, a stragany są mobilne i składane. - I w zasadzie jest to jedyna rzecz, która w ostatecznym projekcie się nie znajdzie. Rozmawialiśmy z kupcami i okazało się, że oni potrzebują bardziej tradycyjnej konstrukcji. Kupcy oczekują straganu, który ma ściany, chroni przed wiatrem i deszczem. Poza tym w mieście nie ma ludzi, którzy codziennie mogliby się zająć najpierw rozstawianiem, a potem usuwaniem tych straganów - tłumaczy Jacek Bułat.

To naprawdę historyczne wydarzenie. We wrześniu zaczęła się przebudowa ulicy Święty Marcin. Na początek ekipy budowlane weszły na odcinek między Gwarną i Ratajczaka. Na początku 2019 roku poznaniacy mają dostać odnowioną reprezentacyjną ulicę: z zielenią i szerszymi chodnikami.

Studio ADS

O tym, że centrum podupada, a razem z nim Święty Marcin, dyskutuje się w Poznaniu od ponad dekady. Czy lepsza, bardziej przyjazna dla przechodniów przestrzeń wystarczy, żeby ludzie wrócili do centrum? Przekonamy się za kilka lat. Co ważne, przebudowa Św. Marcina ma być elementem większej całości, w ciągu kilku lat zmienione na lepsze mają być również ul. 27 Grudnia, Gwarna, Kantaka, Ratajczaka, Al. Marcinkowskiego i pl. Wolności.

Po Wolnych Torach, to kolejny wielki teren, który w przyszłości może być dla miasta ważną przestrzenią. Uruchomiona w 1929 r. elektrociepłownia znajduje się w północno-zachodniej części Ostrowa Tumskiego. Na jej terenie spotkać można np. XIX-wieczne pozostałości fortów, redutę fortu Roon, i mnóstwo przemysłowej architektury z dwudziestolecia międzywojennego. Większa część tzw. małej wyspy należy do firmy Veolia, która chce sprzedać teren po elektrociepłowni, miejscy urbaniści opracowują plan miejscowy dla tej części Ostrowa Tumskiego. W listopadzie MPU zaprezentowało jego założenia.

MPU

- Teren po elektrociepłowni jest intensywnie zabudowany. Chcemy stworzyć tutaj nowoczesną cześć miasta, otwartą na rzekę, z mieszkaniami, placem i zrewitalizowanymi obiektami poprzemysłowymi - mówi Katarzyna Derda z Miejskiej Pracowni Urbanistycznej. Nowe budynki znajdą się obok zabytkowych. To główna hala elektrociepłowni, kotłownia, wieża elewatora, rozdzielnia prądu i stacja pomp. - Wszystkie one muszą zostać, ale można w nie wpisać nowe funkcje - wyjaśnia Derda.

MPU

W południowej części wyspy - przy zachowanym budynku elektrociepłowni - powstanie plac Węglowy z zabytkową suwnicą. Projektując część północną wyspy, planiści skupili się na tym, żeby nowe budynki nie zasłoniły widoku na katedrę i Cytadelę. Mają mieć wysokość od czterech do ośmiu kondygnacji. Na całej wyspie ma obowiązywać też zakaz grodzenia budynków.

MPU

Wiceprezydent Poznania Maciej Wudarski zdaje sobie sprawę, że póki co dostęp tej części Ostrowa Tumskiego do komunikacji publicznej jest raczej słaby. - Ale sytuacja zmieni się, gdy powstanie drugi etap tramwaju na Naramowice, który będzie przedłużony do Garbar. Kładką przez Wartę szybko się na niego dostaniemy - twierdzi Wudarski. Nie jest tego pewien radny Łukasz Mikuła, przewodniczący komisji polityki przestrzennej. - Kładka jest nakierowana raczej na Cytadelę, a nie na węzeł Poznań Garbary. Dlatego może warto pomyśleć nad drugą kładką - przy moście kolejowym - zastanawia się Mikuła.

Targi w centrum miasta to olbrzymi atut Poznania. Także dlatego, że do MTP należy dużo ziemi, którą w przyszłości można ciekawie zagospodarować. Tym bardziej, że Targi chcą sprzedać 6 hektarów pomiędzy ulicami Matejki, Ułańską i Grunwaldzką. W tym celu poprosiły pracownię CDF Architekci o przygotowanie koncepcji zagospodarowania tego terenu.

CDF Architekci

- To ma być miejsce premium - dobrze zaprojektowane i dobrze wykonane. Miasto oczywiście powinno realizować budownictwo socjalne, ale też stwarzać warunki dla zamożniejszej części poznaniaków - tak aby mieli możliwość zamieszkania w centrum, zamiast wyprowadzać się pod Poznań. To ma być jedno z takich miejsc o wyższym standardzie, nie możemy go zepsuć - tłumaczy Karol Fiedor, szef pracowni CDF.

CDF Architekci

To pracownia, która działa po sąsiedzku. Zaprojektowała i ma siedzibę w kompleksie Ubiq 34, który również zajął pokoszarowe fragmenty tej części miasta. Projekt przygotowany dla MTP momentami przypomina Ubiq (poprzez zastosowanie czerwonej cegły, szarych elewacji i dużych przeszkleń), ale jest zamierzeniem na dużo większą skalę. - Umieściliśmy tu budynki, które maksymalnie będą mieć 6 kondygnacji i gabarytami nawiązywać będą do śródmiejskiej zabudowy Łazarza i Grunwaldu. Zaproponowaliśmy różne funkcje, ale aż w 70 proc. budynków mają się znaleźć mieszkania - mówi Fiedor. Budynki mieszkalne znajdą się wewnątrz kompleksu. Od strony ul. Grunwaldzkiej zaproponowano biurowce, a na tyłach byłego kina Olimpia usytuowany został hotel. Zabytkowe pawilony też zajmą biura, a część przeznaczona będzie na cele gastronomiczne, kulturalne i rozrywkowe. Duża część założenia ma być wolna od ruchu, z dużą ilością zieleni i stref dla pieszych.

Zapisy przygotowywanej uchwały krajobrazowej są ważniejsze od większości nowych inwestycji, bo dotyczą estetyki całego miasta. By przygotować je solidnie, prezydent powołał zespół pod przewodnictwem plastyka miejskiego Piotra Libickiego. Przez kilkanaście miesięcy urzędnicy pracowali nad propozycjami zmian, które uporządkują reklamy, szyldy, ogrodzenia czy małą architekturę w mieście. 

Fot. Piotr Skórnicki / Agencja Gazeta

Największe billboardy w Poznaniu mogłyby mieć maksymalnie 18 m kw. i stać tylko przy szerokich drogach wylotowych z miasta. Na terenie objętym ochroną konserwatorską billboardy miałyby w ogóle zniknąć, a teraz stoi ok. 400. Zamiast nich reklamy pojawią się na słupach reklamowych i citylightach. W centrum miasta mogłyby zostać reklamy na siatce ochronnej, ale tylko na czas remontu i tylko przez rok. Na budynkach związanych z kulturą, sportem i oświatą mogą zawisnąć maszty z banerem, a banery na latarni mogą reklamować tylko wydarzenia kulturalne. Nowością mają być specjalne słupy reklamowe, których dotąd w Poznaniu nie było (są tylko słupy ogłoszeniowe).

fot. Piotr Skórnicki

Uchwała to nie tylko reklamy. Czekają nas też ograniczenia związanie z małą architekturą (np. place zabaw, siłownie zewnętrzne) i ogrodzeniami. - Zwracamy uwagę, by mała architektura nie była zbyt jaskrawa, a w stonowanych kolorach. Jeśli chodzi o ogrodzenia, to zakazujemy betonowych, prefabrykowanych elementów i ogrodzeń z tworzyw sztucznych, które są największą zmorą polskich miast - twierdzi Libicki. Do lutego przyszłego roku potrwa zbieranie uwag i wniosków do propozycji uchwały krajobrazowej w Poznaniu. Projekt uchwały ma być przekazany miejskim radnym na przełomie maja i czerwca, bo to oni ostatecznie zdecydują o losie uchwały.

To niby inwestycja niewielka, ale w miejscu, które kojarzą wszyscy poznaniacy. Kiedyś działał tutaj sklep Mody Polskiej, w ostatnich latach porzuconą kamienicę zesquatowali anarchiści. Usunęli z kamienicy gruz, wynieśli meble, dywany, z elewacji zerwali szpetne plakaty. Zamiast tego anarchiści organizowali dyskusje i pokazy filmów, rozdawali bezdomnym jedzenie, a przede wszystkim mieszkali, choć nadzór budowlany ostrzegał ich, że stan kamienicy grozi katastrofą. W połowie 2013 r. o kamienicy przypomniał sobie komornik. Budynek trafił na licytację. Anarchiści próbowali odstraszyć kupców. Rzucali w sądzie zgniłymi jajami. Mimo tego kamienicę kupił poznański biznesmen Przemysław Woźny, który by pozbyć się anarchistów przekazał im 125 tys. zł, które trafiły do Wielkopolskiego Stowarzyszenia Lokatorów. W hotelu na rogu Szkolnej i Paderewskiego znajdzie się 40 pokoi. Sure Hotel jest nową marką sieci Best Western. Poznański hotel będzie pierwszym obiektem tego typu w Europie, który zostanie otwarty poza Szwecją (na razie Sure Hotel działa np. w Sztokholmie, Kalmarze i Ljungby).

Charakterystyczna kamienica "żelazko" była jednym z najbardziej rozpoznawalnych budynków w mieście. Kamienica na rogu ul. Ogrodowej i Krysiewicza została zburzona latem 2011 roku. Wcześniej, przy rozbiórce sąsiedniego budynku, naruszono jej konstrukcję. Sprawa budziła duże emocje: mieszkańcy protestowali, a eksperci apelowali o zachowanie historycznego budynku. Nadaremnie. Przez następnych kilka lat nic w tej sprawie się nie działo. Ale pod koniec 2015 r. działkę po "żelazku" kupiła poznańska firma Constructa Plus, która słynie z ciekawych inwestycji w śródmieściu.

Materiały inwestora

Deweloper zlecił przygotowanie projektu rekonstrukcji kamienicy pracowni CDF Architekci Karola Fiedora. A ta zaproponowała, by nowoczesne wnętrza skryć za historyczną, wzorowaną na oryginalnej, fasadą. Na dachu - tak jak było oryginalnie - znajdzie się wieżyczka, czyli hełm wieńczący narożnikowy wykusz. Na jej odtworzeniu zależało m.in. konserwatorowi zabytków.

Materiały inwestora

Pod kamienicą znajdzie się podziemny parking, a w miejscu sąsiedniej kamienicy przy ul. Krysiewicza powstanie nowoczesny budynek. Zgodnie z zapowiedziami dewelopera oba budynki mają być gotowe w 2018 r.