Na zdjęciu widać, jak pozuje: w białej koszuli, w koralach, strojnym fartuchu, czepku. Stoi na beczce lekko pochylona.
Rzeźba z jej podobizną będzie jednym z najczęściej fotografowanych obiektów w Poznaniu. W 1998 r. zrobi sobie z nią zdjęcie nawet kanclerz Niemiec Helmut Kohl.
Jest 1909 r. Rodzina winiarzy Goldenringów postanawia ufundować poznaniakom studzienkę z poidełkami dla ludzi, koni i psów. Studnia ma upamiętniać przybyłych do Poznania na początku XVIII w. osadników z okolic Bambergu, którzy mieli zasiedlić wyludnione wojnami i zarazą należące do miasta wsie.
Bardziej prawdopodobne jest to, że ma być po prostu reklamą winiarni. Historyk sztuki Janusz Pazder w kronice miasta pisze, że w na początku XX w. zamożni mieszkańcy w celu upiększenia miasta często fundowali fontanny, studzienki i pomniki.
Goldenringowie decydują, że studzienkę ozdobi figura młodej dziewczyny, a rzeźbiarzowi zapozuje kelnerka z ich winiarni - Jadwiga Jakubczak.
Rok 1913. Miasto zleca wykonanie rzeźby berlińskiemu artyście Fritzowi Rosenbergowi, ale do zawarcia kontraktu nie dochodzi. Rzeźbę godzi się więc wykonać Joseph Wackerle - i prawdopodobnie zaraz potem Jadwiga Jakubczak ze wsi Piątkowo staje na beczce wina.
9 sierpnia 1915 r. Studzienka jest gotowa ? stoi na wprost ul. Woźnej, przed winiarnią Goldenringów (dziś znajduje się tu Muzeum Instrumentów Muzycznych). Kosztowała 10 tys. 695 marek i 87 fenigów.
Poznaniacy natychmiast nazywają ją Bamberką.
Jadwiga Jakubczak urodziła się 5 października 1889 w piątkowskich czworakach przy ul. Krótkiej. Jej ojciec był węglarzem.
- Dlaczego Goldenringer ją wybrał? Jedna z wersji mówi, że była po prostu bardzo pracowita. Chciał ją w ten sposób wyróżnić - opowiada Ryszard Skibiński, wiceprezes Towarzystwa Bambrów Poznańskich.
Nie była bamberką. Ale pozując rzeźbiarzowi, włożyła bamberski strój codzienny. ? Jest w pracy, dlatego ma fartuch i czepek. Trudno, żeby po wodę szła w jedwabnym kaftanie i zdobnym kornecie ? mówi Leonarda Dolata, która współpracuje z Muzeum Etnograficznym (rekonstruowała strój Bamberki w latach 80. dla Cepelii).
W 1917 roku Jadwiga wyszła za mąż Szczepana Gadziemskiego, chłopaka z Kujaw. Urodziła pięcioro dzieci - Walerię, Bronisława, Edmunda, Mariana i Czesława (żadne już nie żyje).
Po ślubie pracowała jeszcze krótko w winiarni Goldenringa, a potem pomagała mężowi. Szczepan Gadziemski był pedlem, czyli woźnym, w szkole przy Głównej - tutaj dostali mieszkanie. Jadwiga gotowała uczniom herbatę miętową i kawę zbożową.
Szczepan zmarł w czasie okupacji. Jadwiga - w 1967 r.
Rok 2011. Do miejskiego konserwatora zabytków zgłasza się Krzysztof Dymny, prawnuk Jadwigi Gadziemskiej z prośbą o sprostowanie. Ktoś zmienił nazwisko Gadziemskiej na Gadymską. Przekręcone nazwisko figuruje na miejskim portalu i w podręczniku dla gimnazjalistów.
Krzysztof Dymny kontaktuje się również z dziennikarzami. Przynosi wycinki ze starych gazet i zdjęcia. Na jednej z fotografii widać siedzącą w oknie kobietę w fartuchu i chustce. Spogląda w kierunku ogrodu, uśmiecha się.
Ogród znajduje się na os. Warszawskim w Poznaniu, należy do domu wnuka Bamberki Bogdana Dymnego - ślusarza z zakładów HCP. Mieszkali razem 20 lat. - Kilka zdjęć i bieliźniarka, to jedyne pamiątki jakie zostały po babci - opowiada Bogdan Dymny 66-letni wnuk Jadwigi Gadziemskiej. ? Niewiele osób wiedziało o jej epizodzie z Bamberką. Po wojnie słowo bamber nabrało złych konotacji, w szkole dzieci wyzywały się od bambrów. Babcia mówiła: "I co poradzimy na to, że system socjalistyczny bambrów nie lubi".
Po wojnie władze miasta nie za bardzo wiedzą, co zrobić ze studzienką ? symbolem Polaków niemieckiego pochodzenia. Trafia więc do magazynów.
W 1964 r. Bamberka zostaje przeniesiona do ogrodu przy ul. Mostowej. Ale upominają się o nią mieszkańcy i Towarzystwo Miłośników Miasta Poznania. - Gdy tylko w prasie napisze się coś o poznańskiej statui Bamberki, natychmiast hasło to znajduje odzew w postaci listów, telefonów i wizyt w redakcji. Tak właśnie było, kiedy nieopatrznie zamieściliśmy list "Gdzie powinna stanąć Bamberka" pisał Głos Wielkopolski w grudniu 1972 r.
W 1977 r. Bamberka wraca na Stary Rynek. ? Kiedy mama pokazała mi pomnik, poczułem dumę - mówi Bogdan Dymny.
Prawnuk Krzysztof Dymny: - Chciałabym, żeby w Poznaniu powstało jakieś miejsce, np. kawiarnia z pamiątkami po Bamberce.
Po wojnie Jadwiga zamieszkała na os. Warszawskim ? u najstarszej córki Walerii.
Bogdan Dymny: - Stale w fartuchu, stale w chustce na głowie ? tak ją zapamiętałem. Bez chustki widziałem ją tylko, kiedy myła głowę. Miała grube włosy, lekko siwe, które splatała w warkocz. Co pewien czas mama w kuchni obcinała jej końcówki warkocza. Całe życie urzędowała w kuchni, rozpalała pod kuchnią i pilnowała ognia. Nigdy jej w łóżku nie widziałem. Była stara poznaniarą. Kruszyła biały ser, kładła go na szafie, ser gliwiał, śmierdział. Potem smażyła go z kminkiem. ?Idź Bodziu, przynieś drewna? ? prosiła. Czasem mi się nie chciało, bo mówiąc szczerze babcia cały czas goniła mnie do roboty. Wtedy dodawała: ?No, dam ci 50 groszy na dropsa!?
Nie wychodziła z domu, bo chorowała na nogi. Żeby wejść po schodach, musiała trzymać się ściany. Ale zapraszała znajomych. Przychodziły do niej koleżanki z winiarni.
W 1956 r. mama poszła do pracy i babcia musiała się mną zająć. Wymyśliła, że zapiszemy się do biblioteki. Po książki jeździłem co tydzień trolejbusem. Dwie brałem dla babci, jedną ? dla siebie. Babcia czytała najpierw swoje, potem moją. Jak się nudziła, grała w piotrusia. Sama!
W niedzielę pilnowała, żebym poszedł na godz. 9 do kościoła. Jak wróciłem z mszy, musiałem jej opowiedzieć, co ksiądz na kazaniu mówił, jaką ewangelię czytał. Nie była praktykująca, ale w Wielkim Poście ksiądz przychodził do niej do domu i dawał rozgrzeszenie.
Czy jestem do niej podobny? Babcia była trochę przygłucha ? jak ja teraz. Spokojna, pomocna, nie kłóciła się. Bardzo lubili ją sąsiedzi.
Była szczęśliwa? Nie wiem. Dziadek podobno pił, pieniądze wydawał na ?bombki?, czyli butelki. A do roboty gonił babcię.
Nie pożegnałem się z nią... Kiedy wróciłem z pracy, już nie żyła.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze