Budżet obywatelski. Rekomendacje dziennikarzy poznańskiej "Wyborczej"

Budżet obywatelski to idea polegająca na tym, że władze miasta "oddają" mieszkańcom część miejskich pieniędzy i pozwalają im bezpośrednio zadecydować, na co je przeznaczyć. Tym razem w Poznaniu to 15 mln zł z przyszłorocznego budżetu miasta. Mieszkańcy najpierw zgłaszali swoje propozycje. Teraz w głosowaniu możemy wybrać najlepsze ze 168, które zostały dopuszczone do rywalizacji.

Kto może zagłosować? Każdy, kto mieszka w Poznaniu lub czuje się z nim jakoś związany. To oficjalnie. W praktyce zagłosować może każdy, kto zechce, bo urzędnicy nie będą weryfikować np. zameldowania. Jest tylko jeden warunek: trzeba mieć co najmniej 16 lat. Młodzież w wieku 16-17 lat musi dołączyć zgodę rodzica lub opiekuna prawnego. Przy głosowaniu trzeba podać PESEL. Po co? Po to, by urzędnicy mogli sprawdzić, czy ktoś przypadkiem nie zagłosował kilka razy.

Gdzie można zagłosować? Przez internet - na stronie budzet.um.poznan.pl. Poza tym w centrum Poznania staną dwa charakterystyczne niebieskie namioty: na pl. Wolności i na ul. Półwiejskiej przy Starym Marychu. Będą czynne codziennie w godz. 10-18. Tam będzie można oddać głos w tradycyjny sposób na papierowej karcie.

Dodatkowe punkty głosowania pojawią się w soboty na rynkach: Jeżyckim, Łazarskim, Wildeckim, na os. Jagiellońskim i przed pawilonem handlowym na os. Kosmonautów. Będą czynne w godz. 9-14. Z kolei w niedziele po mieście będą jeździć mobilne punkty głosowania. Pojawią się tam, gdzie poznaniacy lubią spędzać wolny czas, m.in. nad Maltą, nad Rusałką, na Cytadeli, na Łęgach Dębińskich i w parku Wilsona.

Można także głosować w budynkach Urzędu Miasta: przy pl. Kolegiackim 17, ul. Matejki 50, ul. Gronowej 20 (w wydziale komunikacji), ul. Libelta 16/20, ul. 3 Maja 46, ul. Słowackiego 22, os. Bohaterów II Wojny Światowej 35A oraz ul. Czarnieckiego 5.

W zasadzie to nie powinna być inicjatywa obywatelska, ale skoro już jest, to wręcz trzeba na nią zagłosować. Mam na myśli budowę drogi pieszo-rowerowej wzdłuż ulicy Grunwaldzkiej.

Jak wyjątkowo nieprzyjazne jest poruszanie się ulicą Grunwaldzką wie każdy, kto kiedykolwiek próbował pokonać ją rowerem, czy też pieszo. Jazda jednośladem po dwupasmowej jezdni, ze względu na pędzące samochody o każdej porze dnia, przypomina bardziej sceny z filmów akcji (tylko że główny bohater nie jest nieśmiertelny) niż bezpieczną i szybką drogę do centrum miasta. Zniecierpliwieni kierowcy albo na rowerzystów trąbią, albo wciskają gaz do dechy i ich wyprzedzają, niemal przy tym potrącając. Trudno dziwić się, że niektórzy ze strachu decydują się na nielegalną podróż chodnikiem. Albo bardziej po czymś, co powinno nim być. Jazda rowerem po tym ?chodniku? to jak chodzenie w szpilkach po bruku. Można wybić zęby, z koła zrobić ?ósemkę? i jeszcze zarobić mandat za jazdę po chodniku. W ubiegłym tygodniu widziałam dwa takie przypadki, gdzie policja karała rowerzystki próbujące po prostu ocalić swoje życie.

Miasto zatrudnia oficera rowerowego i podaje za przykład do naśladowania Berlin (nawiasem mówiąc tam to szał robią już rowery transportowe cargo, często trzykołowe, bardzo pokaźnych rozmiarów), podczas gdy zachodnia część miasta nie nadaje się nawet do jazdy kolarzówką. A to przecież najszybszy dojazd do stadionu, Lasku Marcelińskiego, i "okno na świat" dla mieszkańców os. Kopernika. Nic dziwnego, że dojeżdżający z Plewisk czy Skórzewa zostawiają rowery przy pętli na Junikowie i dalej jadą tramwajem. Jako mieszkance Grunwaldu jest mi wstyd.

Jestem za to dumna z tego, że na Grunwaldzie rodził się polski tenis. Tu powstał jeden z pierwszych w mieście kortów (na terenach dzisiejszego "Marcinka"), na którym grywał sam prezydent Cyryl Ratajski. To w Poznaniu wychowali się najlepsi polscy tenisiści Ignacy Tłoczyński, Wiesław Gąsiorek i Wojciech Fibak. Dzisiaj, żeby pograć w tenisa, trzeba słono zapłacić za wynajem kortu, który często jest na obrzeżach miasta. Sport ten stał się elitarny, dostępny tylko dla bogatych. Tymczasem między blokami na Swobodzie niszczeje stary, bezpłatny kort. Choć w asfalcie są już dziury, wciąż jest on oblegany. Wystarczy popękany asfalt wymienić na sztuczną trawę, by w kimś - jak niegdyś w Wojciechu Fibaku - zrodziły się marzenia o Wimbledonie. Super pomysł, na pewno na niego zagłosuję.

* Droga pieszo-rowerowa wzdłuż Grunwaldzkiej - 1,8 mln zł, projekt nr 5

* Remont kortu przy ul. Swoboda - 81 tys. zł, projekt nr 514

Jest jeden pomysł, którego realizacji wypatruję jak marynarz lądu, a jednocześnie jego obecność wśród projektów budżetu obywatelskiego doprowadza mnie do... szału. To Muzeum Lecha Poznań.

Powstająca przez lata lista eksponatów, które trafią do muzeum, ?gdy tylko ono powstanie?, jest zaiste imponująca. Jest na niej m.in. ławka z bramką zamiast oparcia, wyprodukowana z okazji 750-lecia lokacji Poznania. O tym eksponacie do "muzeum, które zamierzamy urządzić pod planowaną nową trybuną stadionu" mówił w 2003 roku (!) członek zarządu Michał Lipczyński. Z kolei prezes Andrzej Kadziński, po przejęciu klubu przez holding Amica w 2006 roku, zapewniał: "Zaczniemy zapewne od witryny w korytarzu, a potem zrobimy porządne muzeum!". Przez pięć lat kierowania przez niego klubem, "porządna" izba pamięci przy Bułgarskiej nie powstała (jest tylko wspominany korytarz).

Klub tłumaczył się, że trudno mu coś planować, skoro stadionem zarządza miasto. To się jednak zmieniło - po Euro 2012 operatorem obiektu przy Bułgarskiej został Lech. Wydawało się więc, że już nic stoi na przeszkodzie, by kibice doczekali się muzeum. W listopadzie 2012 r. klub na swojej stronie internetowej ogłosił, że "startuje z klubowym muzeum". Potem o postępach - cisza.

Teraz okazuje się, że owszem, klub "startuje z klubowym muzeum", ale w wyścigu "budżet obywatelski". Władze Lecha uznały, że choć latami głosiły hasło "Duma i tradycja", to ważniejsze jest nieoficjalne zawołanie "Tabelki w Excelu muszą się zgadzać". Po 12 latach od pierwszych zapowiedzi o powstaniu muzeum Lech wyciąga ręce po pieniądze z budżetu miasta.

By je dostać, musi wygrać głosowanie, ale o tym, że tak się stanie, jestem przekonany. Fani "Kolejorza" są bardzo zdyscyplinowani, a w tej sprawie wydają się też bardzo zdeterminowani.

Pomimo całej złości, którą czuję w związku z tą sprawą - potęgowaną podczas każdej kolejnej wizyty w izbach pamięci i muzeach innych klubów - też zagłosuję na Muzeum Lecha Poznań. Bo bardzo chcę, by powstało, a władzom klubu - w tym względzie - już nie wierzę. Chcę, by w naszym mieście powstawały ciekawe miejsca, w których czymś się chwalimy i którymi możemy się pochwalić. Z tego samego powodu w poprzednich latach głosowałem na Muzeum Enigmy.

Tak jak sprawa muzeum jest wstydem dla Lecha, tak wstydem dla Poznania jest to, jak przez lata w naszym mieście traktowane były rzeki.

PIOTR SKÓRNICKI

Nad Wartą znów tętni życie, a co niestety się z tym łączy - trzeba sprzątać po ludziach, których po poznańsku trzeba określić "szuszwolami". O ile jednak o Wartę - w dłuższej perspektywie - jestem spokojny, to porządek należy się też innym rzekom. Dlatego spośród projektów z Nowego Miasta, zagłosuję na sprzątanie Głównej, czyli projekt "Główna Rzeka Poznania".

* Muzeum KKS Lech Poznań - 1 mln 922 tys. zł, projekt nr 22

* Główna Rzeka Poznania - 10 tys. zł, projekt nr 204

Stało się: na początku nowego roku szkolnego dokonał się "zamach" na szkolne sklepiki. Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia wprowadzono zakaz sprzedawania dzieciom niezdrowych produktów, m.in. słodyczy czy chipsów. Blady strach padł też na wszystkich korzystających ze szkolnych stołówek: z menu zniknęły obficie solone i słodzone dania czy przyprawy z dodatkiem glutaminianu sodu.

Zmiana, zamiast cieszyć, wywołała święte oburzenie sporej części rodziców ("No jak to, herbata bez cukru?! Mój syn, proszę pani, w życiu tego nie wypije"). To dziwna reakcja, zważywszy że polskie dzieci tyją na potęgę. Żeby się o tym przekonać, nie trzeba robić badań, wystarczy przejść się latem pierwszą lepszą plażą.

Powszechne oburzenie pokazuje jednak, że o potrzebie zmian zbyt mało się przed ich wprowadzeniem rozmawiało - i z rodzicami i z samymi dziećmi.

Jeden z projektów Poznańskiego Budżetu Obywatelskiego zakłada stworzenie programu dodatkowych zajęć w szkołach, podczas których dzieci poznawałyby najważniejsze zasady zdrowego życia, słuchały o pozytywnych skutkach uprawiania sportu, o zdrowej, zbilansowanej diecie, o pułapkach czających się w fast foodach czy cukrze. A także obserwowały, jak łatwo wyhodować na balkonie własnego pomidora czy marchewkę.

Projekt kosztuje 50 tys. zł. Ten wydatek naprawdę jest w interesie nas wszystkich. I na pewno się w przyszłości zwróci.

A co rekomenduję z listy ?osiedlowej?? Podoba mi się projekt "Poznań - miasto dla niewidomych". Jeśli będzie wola, by go wprowadzić w życie, na placu Wolności od Muzeum Narodowego i Hotelu Bazar po Arkadię, w pobliżu placu Kolegiackiego, a także na kilku trasach wokół przystanków tramwajowych powstaną makiety dla niewidomych i trasy pasów naprowadzających takie osoby na konkretne cele. Do potrzeb zwiedzających z dysfunkcjami wzroku zostanie też dostosowane Muzeum Archeologiczne.

Mówi się, że miasto jest tylko wtedy dla wszystkich, kiedy jest także dla tych, którym żyje się najtrudniej. Dla osób niewidomych nasze miasto bywa czasem jak dżungla. Przeszkodą okazuje się nie tylko niewiedza, czy zła wola, ale bardziej przyziemne przeszkody: zła sygnalizacja, brak oznaczeń, poręczy.

Okazja, żeby choć trochę zmienić rzeczywistość, właśnie się nadarza. Wystarczy zagłosować.

* Szkoła zdrowego życia - 50 tys. zł, projekt nr 65

* Poznań - miasto dla niewidomych - 500 tys. zł, projekt nr 108

Pamiętacie "tysiąclatki", czyli wielką PRL-owską akcję budowania szkół z okazji tysiąclecia chrztu Polski? Jasne, że nowe szkoły nie tylko odpowiadały na demograficzne potrzeby kraju, ale też wzmacniały socjalistyczną propagandę sukcesu. Tym niemniej nigdy wcześniej, ani nigdy później w ciągu kilku lat nie udało się postawić tylu niezbędnych placówek edukacyjnych. Do pomysłu Władysława Gomułki nawiązuje pomysłodawca akcji - "1050 dębów dla Polski!". Pomysł jest prosty. W przyszłym roku wypada kolejna okrągła rocznica chrztu Polski. Ile lat, tyle drzew, więc jest okazja, że na terenie całego miasta urośnie ponad tysiąc dorodnych dębów. Wspieram tę akcję, bo drzewa, choć silne, siły przebicia nie mają. W plebiscytach trudno konkurować im z infrastrukturą - nowym chodnikiem, wyremontowaną ulicą, kolorowym placem zabaw czy boiskiem. A drzewa dla miasta mają kolosalne znaczenie. Nie tylko urozmaicają krajobraz i rzucają cień, który pozwala schronić się przed słońcem. Drzewa to przede wszystkim tlen. 60-letni dąb produkuje go tyle, ile zużywa kilka dorosłych osób. Drzewa zmniejszają też zanieczyszczenie powietrza, a w razie ulewy sprawiają, że woda nie musi zalegać na ulicach, bo ma gdzie spływać.

Posadzić drzewo może każdy - szkoły, stowarzyszenia, a nawet rodziny. Ważne, że dębem potem trzeba się zająć. To ważny punkt projektu, bo wzmacnia postawę obywatelską, co przy całej idei Budżetu Obywatelskiego nie jest bez znaczenia.

Głosując na dęby w pakiecie warto też wybrać "Ptaki w mieście", czyli projekt montażu budek lęgowych na drzewach już istniejących. Modernizacja i ocieplanie budynków sprawiają, że zatykane są szpary i wnęki, w których gnieżdżą się ptaki. Problem ten dotyczy np. małych sokołów - pustułek, dla których wieżowce na osiedlach są jak sztuczne skały. Możemy ptakom te niedogodności zrekompensować - wieszając budkę na tym samym budynku albo na drzewie w najbliższym parku.

Fot. Marcin Onufryjuk / Agencja

Z projektów dzielnicowych rekomenduję powstanie placów treningowych do uprawiania "sportów miejskich" w parku Jana Pawła na Wildzie. Wiem jak ważny dla wildzian jest ten park i jego "uatrakcyjnienie". Street Workout, Le Parkour, Free Running oraz Uliczna Akrobatyka to sporty kojarzone z miejską przestrzenią, bo wykorzystujące elementy architektury. Stworzenie miejsca do uprawiania tych dyscyplin w parku Jana Pawła sprawi, że teren ten będzie chętnie odwiedzany nie tylko przez rodziców z małymi dziećmi, ale także przez młodzież.

* 1050 dębów dla Polski - 1 mln 650 tys. zł, projekt nr 33

* Ptaki w mieście - 220 tys. zł, projekt nr 17

* Place zabaw oraz do sportów miejskich na Wildzie - 495 tys. zł, projekt nr 406

Kiedy myślę o mojej dzielnicy, to od razu przed oczami mam rynek jeżycki, ruchliwe uliczki między kamienicami. Ale w Budżecie Obywatelskim projekty dzielono według starego podziału administracyjnego, co oznacza, że do Jeżyc wliczono nawet odległy Kiekrz i Podolany. A także Sołacz. A jak Sołacz to wiadomo - jeden z najbardziej lubianych przez poznaniaków parków. Obok tego pięknego parku jest drugi, dużo mniejszy, trochę zapomniany i zaniedbany - park Wodziczki. Może w ciągu wakacji za sprawą Targu Śniadaniowego park ten wrócił do łask części poznaniaków, a inni dopiero zorientowali się, że między alejami Wielkopolskimi a rzeką Bogdanką coś w ogóle jest. Ale wakacje się skończyły, razem z nimi Targ Śniadaniowy, a park Wodziczki stoi pusty. Niezbyt pomaga mu nawet plac zabaw, bo rodzice wybierają dla swych pociech ten w bardziej urokliwym parku Sołackim.

A dlaczego o tym wszystkim piszę? Bo w Budżecie Obywatelskim dla tych dużych Jeżyc moją uwagę przykuł projekt "Rewitalizacja skweru w parku Adama Wodziczki". Nazwa niezbyt chwytliwa, ale kryje się za nią niezły pomysł. Chodzi o to, by w miejscu popękanego i bezużytecznego asfaltowego skweru zbudować skate park, podobny do tego z parku Marcinkowskiego. Tam cały czas ktoś śmiga na deskorolce, BMX-ie i rolkach. I to właśnie tam albo do skate parku na odległym os. Piastowskim muszą teraz jeździć amatorzy sportów ekstremalnych. Jeśli w parku Wodziczki powstanie skate park, to upieczemy trzy pieczenie na jednym ogniu: pusty park będzie tętnił życiem, okoliczna młodzież będzie miała co robić (i to na świeżym powietrzu), no i będzie ekologicznie, bo pomysłodawcy sugerują, żeby przy budowie wykorzystać zalegające już od 10 lat na Cytadeli marmurowe płyty, które zostały po przebudowie pl. Wolności. A gdyby jeszcze choć trochę przypominałby parki w Berlinie, Kopenhadze i Warszawie (warto zerknąć do załącznika projektu), to zrobi się tam po prostu ładniej i może zyskamy kolejną atrakcję turystyczną.

W puli ogólnomiejskich projektów na mój głos może liczyć "Strefa relaksu w centrum miasta". Tak jak autorce pomysłu wczesną wiosną i jesienią tęskno mi do letnich miesięcy, kiedy dzięki Festiwalowi Malta na pl. Wolności można posiedzieć na miękkiej pufie, odpocząć w hamaku, czy zatopić się w leżaku i opalać. Festiwal się kończy, sprzęty znikają i znów zostają tylko niewygodne ławki, ewentualnie platformy wokół fontanny.

JĘDRZEJ NOWICKI

"Miasto potrzebuje przestrzeni sprzyjającej wypoczynkowi, przestrzeni przyjaznej i otwartej na mieszkańców. Swoistej oazy spokoju. Najlepiej żeby ta oaza była w centrum" - pisze w uzasadnieniu pomysłodawczyni i postuluje, by małym kosztem taką przestrzeń stworzyć. Wystarczy ustawić na stałe na placu wypożyczalnie wspomnianych sprzętów, których można używać za darmo. Świetny pomysł.

* Strefa relaksu w centrum miasta - 33 tys. 350 zł, projekt nr 52
* Rewitalizacja skweru w Parku Adama Wodziczki - 175 tys. zł, projekt nr 304

Na karcie do głosowania i na stronie internetowej (jeśli ktoś głosuje przez internet) znajdziemy 168 projektów. Podzielono je na projekty ogólnomiejskie i dzielnicowe. Te drugie to typowo lokalne pomysły dotyczące którejś z dzielnic: Stare Miasto, Jeżyce, Grunwald, Nowe Miasto i Wilda.

Każdy głosujący może wskazać maksymalnie sześć projektów. Mogą to być projekty z różnych list. Możemy zagłosować np. na dwa projekty z listy ogólnomiejskiej i cztery dzielnicowe ze Starego Miasta. Albo np. na jeden z ogólnomiejskich, dwa z Jeżyc i trzy z Grunwaldu.

Każdy głosujący może oddać głos na sześc projektów. Można wszystkie sześć oddać na projekty z jednej listy - ogólnomiejskiej lub jednej z pięciu dzielnicowych - albo zagłosować tylko na jeden konkretny pomysł, nie wykorzystując pozostałych głosów. Ważne, żeby nie postawić więcej niż sześć krzyżyków.

Prawdopodobnie autorzy poszczególnych projektów będą zachęcać, aby zagłosować tylko na ich konkretny pomysł. Dlatego urzędnicy uczulają, aby dobrze się zastanowić przed oddaniem głosu. Bo jeśli nie wykorzystamy puli sześciu głosów - nie można już zagłosować kolejny raz.

Miejscy urzędnicy przypominają też, że jeśli ktoś zagłosował przez internet, nie powinien już głosować w tradycyjnym punkcie. I vice versa. W innym razie oba jego głosy zostaną unieważnione.

W czwartek rano, w pierwszych godzinach głosowania, strona budzet.um.poznan.pl nie wytrzymała obciążenia i na krótko przestała działać. To może świadczyć o dużym zainteresowaniu głosowaniem.