Polityczny przegląd 2015. Koalicja Jaśkowiaka z SLD, Wielki Poznań i afery w magistracie

To było pierwsze duże zaskoczenie ze strony Jacka Jaśkowiaka. Nowy prezydent musiał przekonać większość w 37-osobowej radzie miasta do poparcia budżetu Poznania na 2015 r.

Prezydent - poza własnym 16-osobowym klubem PO - postanowił tej większości poszukać wśród radnych Poznańskiego Ruchu Obywatelskiego związanych z... jego poprzednikiem. Malutki klub PRO, a także Tomasz Wierzbicki z Prawa do Miasta, pomogli Jaśkowiakowi i PO przegłosować budżet.

- Nic się nie zmieniło! Rządził Grobelny z PO, teraz Platforma rządzi z Grobelnym - pomstowała opozycja. Jednak wbrew pozorom w tym szaleństwie była metoda. Prezydent "odziedziczył" projekt budżetu po poprzedniku, zmienił w nim niewiele, dzięki czemu zyskał poparcie ludzi Grobelnego.

- Marzy mi się poszerzenie granic Poznania - oznajmił prezydent Jacek Jaśkowiak w lutym. O pomyśle mówił chętnie m.in. na spotkaniach z inżynierami i przedsiębiorcami. Jako pierwsze gminy, z którymi Poznań mógłby się połączyć, wymieniał Luboń, Komorniki i Suchy Las.

Szkopuł w tym, że Jaśkowiak zapomniał dokładniej omówić pomysł z... samymi zainteresowanymi. Początkowo twierdził, że ma poparcie np. wójta Komornik. Jednak sam wójt to zdementował. Zaprotestowali także włodarze innych gmin, starosta Jan Grabkowski i wielu mieszkańców powiatu.

Podczas specjalnej dyskusji w "Wyborczej" nikt nikogo nie przekonał do swoich racji. Wydaje się, że cały pomysł umrze śmiercią naturalną, zwłaszcza że jesienią Sejm uchwalił tzw. ustawę metropolitalną. Nowe przepisy pozwolą tworzyć związki metropolitalne bez łączenia miejscowości.

Znowu wybory? Tym razem poznaniacy mogli odpocząć od wielkiej polityki. W marcu wybieraliśmy rady osiedli - w całym mieście jest ich 42. Miasto intensywnie promowało te wybory. Nic to nie dało. Do urn poszło zaledwie 7,8 proc. mieszkańców, czyli dokładnie tyle samo, ile cztery lata wcześniej.

Mimo to wybory osiedlowych samorządów miały spore znaczenie. Stanowiły ciąg dalszy swoistej rewolucji w Poznaniu, którą zapoczątkowało zwycięstwo Jacka Jaśkowiaka w wyborach prezydenckich.

Sporą część rad osiedli - zwłaszcza w śródmieściu - wzięli bowiem ludzie znani z działalności w różnych organizacjach. Przewodniczącą rady osiedla Jeżyce została Aleksandra Sołtysiak-Łuczak - znana w mieście działaczka organizacji walczących o prawa kobiet. Szefową na Wildzie jest Dorota Bonk-Hammermeister z Prawa do Miasta.

Z kolei Andrzej Rataj - znany społecznik znany m.in. z walki o interesy mieszkańców przed Euro 2012 - wraz z liczną ekipą swoich ludzi rządzi teraz radą osiedla Stare Miasto. Do rewolucji doszło też w radzie osiedla Antoninek-Zieliniec-Kobylepole, gdzie nie ostał się nikt z poprzedniego składu, a weszli sami debiutanci związani głównie ze stowarzyszeniem Przystanek Folwarczna.

Wiceprezydent Jakub Jędrzejewski - jeden z najbardziej zaufanych ludzi Jacka Jaśkowiaka - nie wytrwał na stanowisku nawet pół roku. Zmiotła go tzw. afera fakturowa ujawniona przez "Wyborczą".

Wyszło na jaw, że Jędrzejewski jeszcze jako prezes wojewódzkiej spółki Szpitale Wielkopolski dawał dziwne zlecenia zaprzyjaźnionym firmom - m.in. klubowi fitness nad Maltą, którego współwłaścicielem jest jego znajomy. Później okazało się, że za publiczne pieniądze Jędrzejewski kupował też m.in. spinki, stroje triathlonowe i drogi długopis z grawerunkiem.

Dalsze losy Jędrzejewskiego ważyły się przez blisko dwa tygodnie. Nie umiał się racjonalnie wytłumaczyć z podejrzanych faktur, dlatego najpierw wyleciał z PO, a później sam zrezygnował ze stanowiska wiceprezydenta.

W maju, dla odmiany, zapachniało wielką polityką. Mieszkańcy Poznania w wyborach prezydenckich najchętniej głosowali na Bronisława Komorowskiego. Jednak w całym kraju to Andrzej Duda z PiS uzyskał największe poparcie i sięgnął po prezydenturę.

W sztabie PiS dwukrotnie - najpierw 10 maja, następnie dwa tygodnie później w II turze - zapanowała euforia. - Andrzej Duda! Prezydentem! - skandowali politycy PiS. Szef poznańskiego PiS Tadeusz Dziuba już kilkanaście minut przed ogłoszeniem wstępnych wyników częstował gości wieczoru wyborczego szampanem. Tymczasem działaczom PO towarzyszyły ponure nastroje. Jeszcze kilka tygodni wcześniej nikt nie spodziewał się porażki Komorowskiego, dla którego poparcie w sondażach sięgało nawet 60 proc.

Wyborom towarzyszyły dwie afery związane z Poznaniem. Na finiszu kampanii okazało się, że Andrzej Duda jako europoseł wykładał w poznańskiej Wyższej Szkole Pedagogiki i Administracji, mimo że w tym samym czasie był na bezpłatnym urlopie na Uniwersytecie Jagiellońskim i na dodatkową pracę powinien mieć zgodę rektora.

Już po zaprzysiężeniu prezydenta tygodnik "Newsweek" ujawnił z kolei, że Duda opłacał część przyjazdów do Poznania i noclegi w poznańskich hotelach z sejmowych pieniędzy.

W maju "Głos Wielkopolski" opisał tajemniczą zamianę mieszkań pomiędzy Filipem Kaczmarkiem, szefem poznańskiej PO, i Tadeuszem Czyżykiem, działaczem Platformy, który na co dzień pracuje w Miejskim Przedsiębiorstwie Gospodarki Mieszkaniowej.

Było tak. Czyżyk, który mieszkał w niewielkim mieszkaniu przy ul. Towarowej, wykupił aż 137-metrowy pustostan w willi na Jeżycach. Jako wieloletniemu najemcy mniejszego lokalu przysługiwała mu bowiem wysoka bonifikata - zapłacił tylko 43 tys. zł.

Potem Czyżyk szybko zamienił się na mieszkania z Filipem Kaczmarkiem. Szef poznańskiej PO w zamian dał mu znacznie mniejsze, 77-metrowe przy ul. Piątkowskiej. Ten manewr spowodował, że miastu "uciekła" większość kwoty, jaką Kaczmarek musiałby zapłacić, gdyby chciał wykupić lokal na Jeżycach bezpośrednio od miasta.

Żaden z panów nie widział nic niestosownego w całej sprawie. Jednak kiedy zrobiło się o niej głośno, Kaczmarek zrezygnował z kierowania poznańską Platformą, stwierdzając, że atmosfera pomówień utrudnia mu pełnienie obowiązków. Poznańska PO formalnie do teraz nie ma szefa. Jego obowiązki pełni mało znany wiceprzewodniczący Grzegorz Proniewicz.

Na sesji rady miasta w czerwcu decydowały się losy tzw. absolutorium dla prezydenta. Czyli swoistej oceny, czy władze miasta dobrze zarządzały miejskim budżetem w poprzednim roku.

Teoretycznie radni wystawiali tę recenzję Jackowi Jaśkowiakowi. W praktyce - Ryszardowi Grobelnemu. Bo to on rządził miastem przez niemal cały 2014 r.

Komisja rewizyjna złożyła wniosek o nieudzielenie absolutorium. Powód? Przede wszystkim fatalny stan realizacji inwestycji. Dyrektor wydziału transportu i zieleni Paweł Śledziejowski opowiedział o tym w głośnej rozmowie z "Wyborczą", zaznaczając, że nie chodzi tylko o rondo Kaponiera, ale też wiele innych projektów.

Jednak radni PO niespodziewanie postanowili oszczędzić Grobelnego. I nie przegłosowali wniosku. Wiadomo nieoficjalnie, że bali się sytuacji, w której nieudzielenie absolutorium mogłoby w praktyce doprowadzić do referendum w sprawie odwołania Jacka Jaśkowiaka.

Przez ponad pół roku Jacek Jaśkowiak rządził Poznaniem nie mając większości w radzie miasta. Z tego powodu zdarzyło mu się przegrać kilka istotnych głosowań - np. to nie on został przedstawicielem Poznania w Związku Miast Polskich.

Politycy PO uznali, że na dłuższą metę taka sytuacja nie może mieć miejsca, dlatego od wiosny prowadzili rozmowy z pięcioosobowym klubem radnych SLD. Dokładnie 1 lipca Jacek Jaśkowiak oraz szefowie klubów PO i SLD złożyli podpisy.

Formalnie nie jest to koalicja, tylko porozumienie programowe. Prezydent - w zamian za głosy lewicy dające mu większość w radzie miasta w najważniejszych sprawach - obiecał realizację niektórych postulatów. Takich jak dopłaty po 700 zł do wszystkich 1,8 tys. miejsc w żłobkach prywatnych.

Sprawy mieszkaniowe od lipca nadzoruje Arkadiusz Stasica, były prezes PTBS, który z poparciem lewicy został nowym wiceprezydentem. Na tym stanowisku od maja - po dymisji Jakuba Jędrzejewskiego - był wakat.

Kilka tygodni po podpisaniu porozumienia niespodziewanie na jaw wyszły nieznane kulisy negocjacji Jaśkowiaka i PO z SLD. A raczej - nieudana próba storpedowania tych rozmów.

Po mieście zaczęły krążyć maile wykradzione Pawłowi Augustynowi, prezesowi ZKZL. Wynikało z nich m.in., że w czerwcu korespondował z wiceprezydent Agnieszką Pachciarz i sugerował szukanie haków na lidera poznańskiej lewicy Tomasza Lewandowskiego.

Przekazywał też wskazówki od byłego wiceprezydenta Mirosława Kruszyńskiego, który także odradzał koalicję z SLD, za to sugerował, że "radni od pana Grobelnego [czyli klub PRO - red.] z przyjemnością by się porozumieli".

Kiedy prezydent Jacek Jaśkowiak dowiedział się o sprawie - chciał błyskawicznie odwołać Agnieszkę Pachciarz. Nie zdążył. Pachciarz sama podała się do dymisji, choć z jej wyjaśnień wynikało, że nie czuje się niczemu winna i nie była nielojalna. Kilka dni później z pracy wyleciał też Augustyn.

Ledwo minęła jedna afera z mailami... a już mieliśmy kolejną. Tym razem prezydent Jacek Jaśkowiak przyznał się "Wyborczej", że wiosną przeczytał kilka maili pracowników urzędu, które ktoś mu przyniósł (urzędnicy m.in. dowcipkowali w nich z prezydenta).

Już w lipcu o sprawie alarmowała Joanna Frankiewicz z klubu radnych PRO. Wówczas Jaśkowiak twierdził, że o niczym nie wie i że "nie wyobraża sobie", aby ktoś czytał maile urzędników bez ich wiedzy i zgody. Dlaczego mówił nieprawdę? Kiedy po naszej publikacji dziennikarze zaczęli go dopytywać o szczegóły - Jaśkowiak uciekał przed nimi po korytarzach urzędu.

W końcu Jacek Jaśkowiak stanął przed kamerami i zaczął wyjaśniać, że maile znalazł w bałaganie na biurku. - ­Kiedy je zobaczyłem, to poprosiłem panią Pachciarz i pana [wiceprezydenta] Wiśniewskiego, a także prawnika, że co to w ogóle ma być, o co tu w ogóle chodzi, i żeby coś z tym zrobili - wyjaśniał rozemocjonowany prezydent.

Jak się okazało, czytanie korespondencji nie było jedyną szykaną, jaka spotykała urzędników. Pod koniec wakacji do radnych i dziennikarzy trafił anonimowy list z informacją, że w gabinecie prezydenta dochodzi do mobbingu.

Prezydent Jacek Jaśkowiak powołał wewnętrzną komisję do zbadania sprawy. Komisja ustaliła, że wicedyrektor Krzysztof Kaczanowski miał dopuszczać się "zachowań noszących znamiona mobbingu", m.in. zastraszać i szantażować podwładnych.

Podobne były wyniki śledztwa "Wyborczej". Mimo to Jaśkowiak uznał, że Kaczanowski padł ofiarą pomówień, zwłaszcza że mobbingu nie potwierdziła inspekcja pracy (z tym że w ogóle nie badała, czy do niego doszło, tylko czy urząd miał odpowiednie procedury).

Sam Kaczanowski też konsekwentnie zaprzeczał stawianym mu zarzutom. Zrezygnował jednak ze stanowiska, a niedługo potem dostał pracę w spółce Poznańskie Inwestycje Miejskie. Tam nie jest już niczyim szefem.

W wyborach parlamentarnych PO oddała władzę po ośmiu latach rządów. Jej najsilniejszym bastionem okazał się Poznań. Na PO zagłosowało u nas 35,6 proc. - w żadnym innym dużym mieście Platforma nie miała wyższego wyniku. Także rezultat PiS w Poznaniu, dokładnie 23,9 proc., był najsłabszy w kraju.

Przełożyło się to dokładnie na pięć mandatów poselskich dla PO, trzy dla PiS i - to zaskoczenie - aż dwa dla Nowoczesnej. Także dwa miejsca w Senacie zajęli politycy Platformy. Ale już cała Wielkopolska była bardziej za PiS niż za PO.

Do Sejmu próbowało się dostać aż sześć osób z poznańskiej rady miasta. Tej sztuki ostatecznie dokonał tylko Szymon Szynkowski vel Sęk z PiS. Jego odejście z rady miasta spowodowało pewne przetasowania: jego miejsce zajął inny działacz PiS Jan Sulanowski, zaś nową szefową komisji rewizyjnej została Klaudia Strzelecka, też z PiS.

Pierwsze działania nowego parlamentu, w którym PiS ma większość głosów, doprowadziły do protestów w wielu polskich miastach. Tysiące ludzi wyszły na ulice. Zaprotestowali przeciwko zmianom prowadzącym do sparaliżowania Trybunału Konstytucyjnego, a także przeciw postawie prezydenta Andrzeja Dudy, który zlekceważył wyroki trybunału.

Demonstracje Komitetu Obrony Demokracji w Poznaniu odbyły się na placu Wolności. Za pierwszym razem - 12 grudnia - według policji przyszło nieco ponad 1 tys. ludzi. Tydzień później było już kilka tysięcy. Zgromadzeni śpiewali m.in. przeboje z lat 80.: "Przeżyj to sam" Lombardu i "Kocham wolność" Chłopców z Placu Broni.

- Precz z kaczyzmem! - skandował Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania, który był wśród demonstrujących. Przyszli także inni znani poznańscy politycy, dawni działacze "Solidarności", ale przede wszystkim wielu zwykłych mieszkańców. Już wcześniej, w listopadzie, kilkaset osób przyszło też do Cafe Gazeta na akcję czytania konstytucji zorganizowaną przez "Wyborczą".

Projekt budżetu Poznania na 2016 r. był pierwszym układanym przez Jacka Jaśkowiaka od A do Z. Oczywiście okazał się skrojony pod koalicję z lewicą. Znalazły się pieniądze na żłobki, inwestycje mieszkaniowe, opiekę nad zwierzętami. Dzięki temu głosowanie na sesji 22 grudnia było formalnością.

Jednak i tak towarzyszyła temu gorąca dyskusja. Szczególnie oburzeni byli radni PiS, którzy kilka tygodni wcześniej przedstawili Jaśkowiakowi ofertę "kontraktu": zaproponowali pomoc w staraniach o rządowe wsparcie dla Poznania w zamian za uwzględnienie ich poprawek do budżetu.

- Postanowił pan w ogóle nie rozmawiać z opozycją. No, może poza zwyzywaniem jej na placu Wolności! - pieklił się Artur Różański, szef klubu radnych PiS. Także poseł Szymon Szynkowski vel Sęk pisał na Facebooku, że Jaśkowiak uczestnicząc w demonstracjach KOD "zrobił milowy krok w walce o poznańskie sprawy" i że "niestety nie był to krok w przód".